1.4.1981’den Önceki ve Sonraki 18 Yaş Altı Çalışmaları
1981 Nisan’dan önceki çalışmaya başlayanlar, 18 yaşını doldurmadan önce çalışmaya başlamış bile olsalar işe başladıkları tarih başlangıç tarihi olarak kabul edilecektir. Bu tarihten sonra çalışmaya başlayanlar ise, 18 yaşını doldurmadan çalışmaya başlasalar bile sigorta başlangıç tarihi 18 yaşını ikmal ettikleri tarih olarak kabul edilir. Bu husus özellikle emeklilik için aranan sigortalılık süresi şartında dikkate alınacaktır.
- “…Somut olayda, 16.7.1965 doğumlu davacının 01.04.1981 tarihinden önce çalışmaya başladığı anlaşılmakla yukarıda yer alan maddi ve hukuki olgular gözetilerek davacının 1.12.1979 tarihinin 18 yaşın ikmali koşulu aranmaksızın ülkemizde sigortalılık başlangıç tarihi olarak kabulüne karar verilmesi ve yaşlılık aylığı talebinin bu kapsamda değerlendirilmesi gerekirken yerinde olmayan gerekçe ile yazılı biçimde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir…” Y. 21. Hukuk Dairesi 2015/9226 E. , 2015/10837 K.
Yürürlükteki 5510 SK m. 38/2 hükmü uyarınca: “Bu Kanunun uygulanmasında 18 yaşından önce malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tâbi olanların sigortalılık süresi, 18 yaşını doldurdukları tarihte başlamış kabul edilir. Bu tarihten önceki süreler için ödenen malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primleri, prim ödeme gün sayılarının hesabına dahil edilir.”
18 Yaş Altı Çalışmaya İlişkin Açılan Sigorta Başlangıç Tespiti Davalarında Hüküm
Mahkeme, davacının 18 yaşını doldurmadığı zamana ilişkin bir günlük hizmet tespiti talep edildiğinde, dava ispatlansa bile ilgili günde çalışıldığını tespit etmekle birlikte sigorta başlangıcını yine de 18 yaşını ikmal ettiği gün olarak kabul eder. Bu bir günlük süre, prim ödeme gün sayısı hesabında dikkate alınacaktır.
- “…Mahkemece; davanın kabulü ile davacının sigortalılık başlangıcının 01.09.1986 tarihi olduğunun ve bu tarihte bir gün çalıştığının tespitine, davacının 11.01.1988 tarihinde 18 yaşını ikmali nedeniyle kabulüne karar verilen süre için ödenecek M.Y.Ö. sigortaları pirimlerinin pirim ödeme gün sayısına eklenmesine, sigortalılık başlangıç tarihinin 18 yaşını ikmal ettiği 11.01.1988 tarihi olduğunun hükmün infazı sırasında gözetilmesine karar verilmişse de; hüküm içerisinde davacının sigortalılık başlangıcının tereddüt oluşturacak şekilde farklı tarihler olarak belirtilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir. Ne var ki, bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden hüküm bozulmamalı, HMK’nın geçici 3. maddesi delaletiyle HUMK’un 438/7. maddesi gereğince düzeltilerek onanmalıdır. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle hüküm fıkrasının 1 numaralı bendi silinerek yerine “Davacının … ( oto tamiri ) unvanlı işyerinde 01.09.1986 tarihinde 1 gün süre ile çalıştığının, sigorta başlangıç tarihinin 18 yaşını doldurduğu 11.01.1988 tarihi olduğunun ve bu 1 günlük çalışmanın 18 yaşını doldurmadan önceki döneme ait olması nedeniyle ödenen malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarının prim ödeme gün sayısı hesabına eklenmesi gerektiğinin tespitine” rakam ve sözcüklerinin eklenilmesine ve hükmün bu düzeltilmiş şekli ile ONANMASINA, 09/09/2014 gününde oybirliğiyle karar verildi…”
8 Eylül 1999’dan Önce 18 Yaş Altı Çalışması Yapan EYT’li Emekli Olabilir Mi?
Her ne kadar sigorta başlangıç süresinin 18 yaşının dolduğu tarihte başladığını ifade etsek de, bu, sigortalılıkta geçirilmesi gereken sürenin hesabında esas alınacaktır. Hangi dönemdeki mevzuatın uygulanacağında ise yaşın bir önemi yoktur. 8.9.1999 tarihinden evvel 18 yaşını doldurmadan çalışma yapılmışsa EYT kapsamında emekli olunabilecektir. Bu çalışma sigortasız yapılmışsa da, çare bir hizmet tespit davası açmak olacaktır.
Stajyerlik ve çıraklık yapanların ise şu yazımıza göz atmalarını öneririz: Stajyer Ve Çırakların EYT’den Faydalanma Koşulları
Yaş Düzeltme Davasıyla Yapılan Değişikliğin Sigorta Süresine Etkisi
Öncelikle vurgulamak isteriz ki, yaş düzeltme davaları sadece gerçek doğum tarihinin tespiti amacıyla açılan, keyfi olarak yaşı büyütmenin veya küçültmenin mümkün olmadığı davalardır. Ayrıntılı bilgi için bakınız: Yaş Düzeltme Davaları
Çalışmaya Başladıktan Sonra Yaşın Büyütülmesi
Çalışmaya başladıktan sonra, yani sosyal güvenlik mevzuatı hükümleri uygulanmaya başladıktan sonra yapılan yaş tahsisleri emeklilik hususunda dikkate alınmayacaktır.
- “…Bu kapsamda, sigortalının yaş tashihi ile yaşının büyütülmesi halinde, hangi tarihin esas alınacağına ilişkin 3201 sayılı Kanunda açık bir hüküm bulunmamaktadır. 506 sayılı Kanunun 120’nci maddesinin 3’üncü fıkrasında; “iş kazalarıyla meslek hastalıkları, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasından gelir ve aylık tahsislerini ile sermaye değerinin hesabında, iş kazasının olduğu veya meslek hastalığının hekim raporuyla ilk defa tespit edildiği veya sigortalıların yürürlükten kaldırılmış 5417 ve 6900 sayılı Kanunlara veya 506 saylı Kanun ile diğer sosyal güvenlik kurumlarına tabi olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten sonraki yaş tashihleri dikkate alınmaz.” hükmü düzenlenmiştir. Buna göre; sigortalı olarak çalışmaya başlamadan önceki yaş tashihleri gelir ve aylık tahsisi ile gelir peşin sermaye değeri hesabında nazara alınmayacaktır. Somut olayda; davacının, 01.11.1964 olan doğum tarihinin…… Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 04.05.1981 tarihinde kesinleşen 29.04.1981 gün 1981/240 sayılı ilamı ile 01.11.1963 olarak tashih edildiği ve söz konusu tashih işleminin davacının….. Sigortası kapsamında çalışmaya başladıktan sonra gerçekleştiği anlaşılmaktadır. Bu nedenle; davacının Türkiye’deki sigorta başlangıcının 01.11.1964 olarak tashih edilmeden önceki doğum tarihi esas alınarak belirlenmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm tesisi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir…” Y. 10. Hukuk Dairesi 2014/11888 E. , 2015/3894 K.
Benzer düzenleme, şu anda yürürlükte bulunan 5510 SK’nin 57. maddesinde de bulunmaktadır.
Çalışmaya Başlamadan Önce Yaşın Büyütülmesi
Çalışmaya başlamadan önce yapılan yaş düzeltmeleri, sosyal güvenlik haklarının kazanımında dikkate alınacaktır.
- “…Somut olayda; davacının 07.12.1963 olan doğum tarihinin Gölpazarı Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 18.11.1977 gün 126 / 137 sayılı ilamı ile 07.12.1961 olarak tashih edildiği ve söz konusu tashih işleminin davacı henüz Alman R. Sigortası kapsamında çalışmaya başlamadan önce gerçekleştiği anlaşılmaktadır. Bu nedenle; davacının Türkiye’deki sigorta başlangıcının 07.12.1961 olarak tashih edilmiş doğum tarihi esas alınarak belirlenmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm tesisi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir…” Y. 10. Hukuk Dairesi 2013/24217 E. , 2014/7623 K.
Yurtdışındaki Sigortalılığın Türkiye’de Tespitinde 18 Yaş Sınırı
18 yaş kuralı, yabancı ülkelerdeki çalışmaların Türkiye’de borçlanması halinde de uygulama bulacaktır. Örneğin Alman Rant Sigortası’na 16 yaşında giren bir kişi, Türkiye’de bunu borçlanmak istese de, emeklilik için sigortalı olarak geçirmesi gereken süre 18 yaşını doldurduğunda başlayacaktır.
- “…29.09.1958 doğumlu olan ve 29.09.1976 tarihinde 18 yaşını ikmal eden davacı, Alman rant sigortasına giriş tarihi olan 30.09.1976 tarihin Türkiye’de sigorta başlangıcı olduğunun ve 01.11.2013 tarihinden itibaren yaşlılık aylığı bağlanması gerektiğinin tespitini istemiş, daha sonra başlangıç yönünden davayı ıslah ederek 24.09.1973 tarihin Türkiye’de sigorta başlangıcı olduğunun tespiti şeklinde talebini düzeltmiştir. Mahkemece, 24.09.1973 tarihinin Türkiye’de sigorta başlangıcı olduğunun ve 01.11.2013 tarihinden itibaren yaşlılık aylığı bağlanması gerektiğinin tespitine karar verilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti ile Almanya Federal Cumhuriyeti arasında imzalanan Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin konuya ilişkin 29’uncu maddesinin 4’üncü fıkrası uygulanmak suretiyle Alman Rant Sigortasına giriş tarihinin Türkiye’de de sigorta başlangıç tarihi olduğunun kabulü gerekir. Ancak, 3201 sayılı Kanunun 1. Maddesi uyarınca sigortalı 18 yaşını ikmal ettiği tarihten itibaren Türk vatandaşı iken geçen ve belgelendirilen borçlanmaya esas süreleri borçlanabileceğinden, sigorta başlangıç tarihinin belirlenmesinde de 18 yaşını ikmal ettiği tarihin nazara alınması; bir başka deyişle Alman Rant Sigortasına 18 yaşından önce girmiş olsa dahi sigorta başlangıç tarihinin 18 yaşını ikmal ettiği tarih olarak belirlenmesi gerekir. Şu halde, yapılması gereken iş; 18 yaşın ikmali gözetilmek suretiyle, sigortalılık başlangıç tarihinin belirlenmesi ve tahsis şartlarının da bu kapsamda irdelenmek suretiyle bir karar verilmesinden ibarettir…” Y. 10. Hukuk Dairesi 2015/11958 E. , 2015/15785 K.
