Sağ Kalan Eşe Aile Konutu Özgülemesi – TMK 652

Aile Konutunun Özgülenmesi Davasında Görevli Mahkeme

“…Türk Medeni Kanununun 652. maddesinde yer alan tereke mallarından birinin mirasçılardan birine miras hakkına mahsuben özgülenmesi, paylaştırma niteliğinde olup, özgüleme kararı, o mal üzerindeki mirasçıların “elbirliği” şeklindeki ortaklığının izalesi sonucunu hasıl eder. Bu nedenle, Türk Medeni Kanununun 652. maddesine dayanan isteklerde görevli mahkeme, paylaşma isteklerindeki görev kurallarına göre belirlenmelidir. Her mirasçı, terekedeki belirli malların aynen, olanak yoksa satış yoluyla paylaştırılmasını sulh mahkemesinden isteyebilir. (TMK md. 642) Taşınır ve taşınmaz mal veya hakkın paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ait davalarda sulh hukuk mahkemesi görevlidir. (HMK md. 4/1-b) Göreve ilişkin kurallar kamu düzeninden olup, davanın her safhasında ileri sürülebileceği gibi, mahkeme de davanın her aşamasında kendiliğinden görevli olup olmadığına karar verir. (HMK md.1) Somut olayda mahkemece; davanın Türk Medeni Kanunu 652. maddesinde yazılı aile konutunun sağ kalan eşe özgülenmesi istemine ilişkin olduğu ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu 4/1-b maddesi gereğince davaya bakma görevinin Sulh Hukuk Mahkemesine ait olduğu gözetilmeksizin…” Y. 7. Hukuk Dairesi 2021/720 E. , 2021/2217 K.

TMK 240 ve TMK 652’de Farklı Mahkemelerin Görevli Olması

“…Dosya kapsamında Yargıtay 8. Hukuk Dairesinin 27/03/2018 tarih ve 2015/14270 – 2018/10005 E.K. sayılı bozma ilamı mal rejiminin tasfiyesi sonucunda oluşacak katılma alacağına mahsuben gerçekleştirilmesi istenilen özgüleme 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanunun 4. maddesi uyarınca Aile Mahkemesinin, miras hakkına mahsuben istenilen özgüleme ise sulh hukuk mahkemesinin görevi kapsamına girer. Somut olayda davacının 23.11.2018 tarihli dilekçe ile TMK’nın 240. maddesi gereğince intifa hakkı/oturma hakkı talep ettiğini bildiridiği anlaşılmıştır. O halde uyuşmazlığın … 1. Asliye Hukuk (aile mahkemesi sıfatıyla ) Mahkemesinde görülüp sonuçlandırılması gerekmektedir…” Y. 20. Hukuk Dairesi 2019/5022 E. , 2019/6406 K.

Özgüleme Değerinin Miras Payını Aşan Kısmının Depo Edilmesi

“…TMK’nın 652. maddesi gereğince; eşlerden birinin ölümü halinde, tereke malları arasında ev eşyası veya eşlerin birlikte yaşadıkları konut varsa; sağ kalan eş, bunlar üzerinde kendisine miras hakkına mahsuben mülkiyet hakkı tanınmasını isteyebilir. Haklı sebepler varsa, sağ eşin veya murisin diğer yasal mirasçılarından birinin istemi üzerine, mülkiyet yerine intifa veya oturma hakkı tanınmasına da karar verilebilir. Kanun, aile konutu ve ev eşyası üzerinde, sağ eşe mülkiyet veya bunun yerine intifa ya da oturma hakkının, miras hakkına mahsuben tanınabileceğini hükme bağladığına göre, özgüleme, ister mülkiyet hakkı, isterse bunun yerine intifa veya oturma hakkı tanınması şeklinde olsun, karşılıksız olmayıp, “miras hakkına mahsuben” olacaktır. Bu şekilde özgüleme o malla ilgili paylaşmanın hukuki sonuçlarını hasıl eder ve paylaşma hükmündedir. Başka bir ifade ile özgülemeye karar verilmesi ve bu kararın kesinleşmesiyle o mal üzerindeki birlikte mülkiyet hali sona erer. O halde, özgülenmeye esas olan değerin tespitinde taşınmazlar bakımından buna ilişkin hükümler (TMK m. 657-658) uygulanacaktır. Öyleyse özgüleme aile konutu üzerinde oturma hakkı, ev eşyası üzerinde de intifa hakkı tanınması suretiyle olacağına göre, bu hakkın ölümle sona ereceği dikkate alınarak sağ eşin, tahmin edilen kalan yaşam süresine göre oturma hakkının peşin sermaye değerinin bu işlerden anlayan bilirkişi eliyle tespiti, bu değerin davacının taşınmaz ve ev eşyası üzerindeki miras hakkının saptanacak kıymetinden fazla olması halinde, fazlasının, davalılara ivaz olarak ödenmek üzere davacıya nakit olarak depo ettirilmesi, bundan sonra karar verilmesi gerekir.
Somut uyuşmazlıkta, murisin mirasçılık belgesinden davalılar ve davacı dışında mirasçısı bulunmadığı anlaşılmaktadır. Muris ve davacı adına hisseli olarak kayıtlı dava konusu konut niteliğindeki … parselde kayıtlı B21 blok 4. kat 18 no’lu bağımsız bölümün, Küçükçekmece 6. Aile Mahkemesinin 10.06.2014 tarihinde kesinleşen 2013/620 Esas-2014/302 Karar sayılı kararıyla aile konutu olduğunun tespitine karar verilmiştir. Davacının, TMK’nın 652/1 maddesi uyarınca muris ile birlikte yaşadığı, başka bir deyişle hükmen aile konutu olarak tespit edilen taşınmazda miras payına mahsuben mülkiyet hakkı bulunmaktadır.
Buna göre; mahkemece, öncelikle murisin tüm terekesi tespit edilerek terekenin toplam değeri belirlenmeli, daha sonra mirasçıların miras paylarının ayrı ayrı değerleri belirlenmelidir. Bu hesaplamalar sonucunda, aile konutu ve eşyaların değeri, davacının miras payına düşen kısımdan fazla ise eksik bedelin depo ettirilmesi, karşılıyorsa davacının miras payına mahsuben özgülenmesi gerekir…” Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2015/11495 E., 2015/11395 K.

Aile Konutu Özgülemesi İçin Haklı Sebep Aranması

“…Somut olayda; eşlerden birinin ölümü halinde tereke malları arasında sayılan aile konutu hakkında; sağ kalan eş kendisine miras hakkına mahsuben aile konutunda mülkiyet hakkı tanınmasını isteyebilir. Davacının, TMK’nın 652/1 maddesi uyarınca muris ile birlikte yaşadığı, başka bir deyişle hükmen aile konutu olarak tespit edilen taşınmazda miras payına mahsuben mülkiyet hakkı bulunmaktadır. Dava konusu taşınmaz üzerinde sağ kalan eş olan davalı-karşı davacı Meryen Otacı’nın TMK 652. maddesine göre kendisine özgülenmesini talep edebilmesi için haklı sebepler bulunup bulunmadığı araştırılmalıdır. Haklı sebebin varlığı, her somut olayda hâkim tarafından değerlendirilecektir. Aile konutunun değeri, bu değere mülkiyet, intifa ya da oturma hakkının etkisi, ölen eş ile sağ kalan eşin mirasçılarının aynı olup olmadığı, sağ kalan eşin yaşı, mirasçılarla kişisel ilişkileri, mali gücünün konutun ve ev eşyasının değerini karşılayıp karşılamayacağı, adına kayıtlı taşınmazlar olup olmadığı, sağ kalan eşin altsoyunun olmaması gibi haller hâkimin haklı sebeplerin varlığının tayininde değerlendirmesi gereken hallerdir. Haklı sebeplerin varlığının tespit edilmesi halinde ise mahkemece, murisin tüm terekesi tespit edilerek terekenin toplam değeri belirlenmeli, daha sonra mirasçıların miras paylarının ayrı ayrı değerleri belirlenmelidir. Bu hesaplamalar sonucunda, aile konutu ve eşyaların değeri, sağ kalan eşin miras payına düşen kısımdan fazla ise eksik bedelin depo ettirilmesi, karşılıyorsa miras payına mahsuben özgülenmesi gerekir…” Y. 14. Hukuk Dairesi 2016/13748 E. , 2020/1526 K.

Toprak Mülkiyetli Aile Konutunun Özgülenememesi

“…Somut olayda; dava konusu taşınmaz ”natamam kargir bina ve arsa” niteliğiyle tapuda tescil edilmiş olup Nevşehir Sulh Hukuk Mahkemesinin 2013/189 Esas sayılı dava dosyası üzerinden kat irtifakı veya kat mülkiyeti bulunmayan taşınmazda birinci kattaki konut Türk Medeni Kanunu’nun 652. maddesi gereği taraflardan biri olan Fikret Sataşmaz’a özgülenmiştir. Ne var ki taşınmazda kat irtifakı veya kat mülkiyeti kurulmadığından özgüleme kararının da uygulanması mümkün değildir. O halde, taraflara dava konusu taşınmazda bulunan dört katlı bina için kat irtifakı veya kat mülkiyeti kurulması için ilgili makama başvurmak üzere süre verilmesi, taşınmazda kat irtifakı veya kat mülkiyeti kurulması halinde Nevşehir Sulh Hukuk Mahkemesinin 2013/189 Esas sayılı dosyası üzerinden verilen karar gözetilerek …’a özgülenen bağımsız bölüm dışındaki bağımsız bölümler üzerindeki ortaklığın giderilmesine karar verilmesi, kat irtifakı veya kat mülkiyeti kurulamaması halinde ise taşınmaz ve üzerindeki bina ile birlikte ortaklığın giderilmesine karar verilmesi gerekirken eksik araştırma ve inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiş, hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir…” Y. 14. Hukuk Dairesi 2020/458 E. , 2020/3011 K.

Avukat Oğuzhan Yazıcı, 2017 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun olduktan sonra stajını tamamlamış ve ruhsatını aldığından beri İstanbul Barosu'na bağlı olarak avukatlık yapmaktadır. Özel hukuk alanındaki yüksek lisansını da İstanbul Üniversitesinde tamamlamıştır. (ORCID ID: 0009-0005-8249-8432)

Kurumsal icra (para tahsili) işleri yapmamaktayız. Dolayısıyla lütfen kendisini adımızla tanıtıp çeşitli nedenlerle sizden para isteyenlere para göndermeyin. Sahte hesaplarla iletişime geçenlere karşılık dahi vermeyin.

Av. Oğuzhan Yazıcı | İstanbul