Bulaşıcı Hastalıklara İlişkin Tedbirlere Aykırı Davranma Suçu

Ülkemiz de dahil olmak üzere tüm dünyayı etkileyen Covid-19 salgınından sonra oldukça fazla gündeme gelen karantina tedbirlerine uyulmaması durumunda, yaptırım olarak idari para cezası ve/veya adli hapis cezası uygulanabilmektedir.

  1. Kabahatler Kanunu m. 32’de düzenlenen emre aykırı davranma sebebiyle 2022 itibariyle kesilebilen ceza 581 TL’dir.
  2. Umumi Hıfzıssıhha Kanunu m. 282 kapsamındaysa 2022 itibariyle 1171 TL – 4724 TL arası idari para cezası verilebilmektedir.
  3. TCK m. 195 kapsamındaysa 2 aydan 1 yıla kadar adli hapis cezasına hükmedilebilmektedir. Yazımızın konusunu da bu oluşturmaktadır.

Şehir ve Ülke Genelindeki Karantina Uygulamaları TCK m. 195 Uygulamasına Girer Mi?

Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma (TCK m. 195), iki aydan bir yıla kadar hapis cezasını gerektiren bir suçtur. İlgili hüküm uyarınca, “Bulaşıcı hastalıklardan birine yakalanmış veya bu hastalıklardan ölmüş kimsenin bulunduğu yerin karantina altına alınmasına dair yetkili makamlarca alınan tedbirlere uymayan kişi, iki aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”.

Maddeden lafzen anlaşıldığına göre bu hükümden ceza verilebilmesi için, karantina altındaki yerin:

  1. Bulaşıcı hastalıklardan birine yakalanan kişinin bulunduğu yer olması ya da
  2. Bulaşıcı hastalık sebebiyle ölmüş kimsenin bulunduğu bir yer olması gerekmektedir.

Doktrindeki bir görüşe göre hastalığın tüm ülkeye yayılması söz konusuysa bu ifadelerin “tüm ülke” olarak yorumlanması gerekir (İstanbul Hukuk Mecmuası 78/2, Recep Kahraman, s. 748). Ancak biz bu görüşe katılmıyoruz. Zira “bulunduğu yer” ifadesinden bu denli geniş bir anlama ulaşmak bizce zorlama olacaktır. Ve hürriyet geniş yorumlanırken, sınırlama dar yorumlanmalıdır. Dolayısıyla bizim de katıldığımız görüşün kabul edilmesi durumunda failin yaptığı eylemin idari para cezasını gerektiriyor olması, çoğu zaman adli bir suç işlendiği anlamına gelmeyecektir. Örneğin ülke veya şehir genelinde uygulanan sokağa çıkma tedbirlerine aykırı olarak dışarıda gezdiği tespit edilen kişiye sırf bu yüzden adli hapis cezası verilmemesi gerekir. Fakat covid veya başka bir bulaşıcı hastalığı tespit edildiği için özellikle karantina alınma durumu mevcutsa durum değişecektir. Bu halde TCK m. 195’ten soruşturma başlatılabilir, gerekirse kamu davası açılabilir.

Karantinaya Uymama Sebebiyle Hastalığın Başkasına Bulaşması Durumu

Kendi hastalığının ve bu hastalığın bulaşıcılığının farkında olan kişi, gerekli tedbirleri almadığı için hastalığını bir başkasına geçirirse taksirle yaralama veya kasten yaralama suçu da oluşabilir. Hatta hastalığın bulaştığı kişinin bağışıklık sisteminin bu hastalığı kaldıramayacak kadar zayıf olduğu biliniyorsa kasten öldürme veya öldürme teşebbüs suçu da söz konusu olabilir. Somut olaya göre değerlendirme yapılacaktır.

Sıkça Sorulan Sorular

Karantina kararı verilmesine rağmen aslında bulaşıcı hastalığa yakalanılmamış olması durumunda TCK m. 195’ten ceza verilir mi?

Hayır. Ancak olay tarihinde ülke veya şehir genelinde uygulanan bir karantina mevcutsa doktrindeki bir görüşe göre ceza verilebilir. Bizim savunduğumuz görüşe göreyse kanun hükmü bu denli geniş yorumlanamayacağından ortada suç yoktur.

Bulaşıcı hastalığa yakalanılmış olmasına rağmen karantina kararı bulunmuyorsa TCK m. 195’ten ceza verilebilir mi?

Hayır. Suçun tipiklik unsuru gerçekleşmemiştir.

Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma suçunda kamu davası açılması için zamanaşımı kaç yıldır?

Olay tarihinden itibaren sekiz yıl geçtikten sonra kamu davası düşecektir.

Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davrandığı sabit görülen kişi cezaevine girer mi?

Eğer kamu davasının açılmasının ertelenmesi, hükmün açıklanmasının geri bırakılması, seçenek yaptırıma çevirme, cezanın ertelenmesi gibi hukuki kurumlar uygulanmayacak olursa fail cezaevine girmek durumunda kalabilecektir.

Hapis cezası adli para cezasına çevrilirse ne kadar ödenmesi gerekir?

Mahkum olunan her gün için 20 TL ile 100 TL arasında ceza ödenecektir.

Şikayetin geri çekilmesi, uzlaşma gibi kurumlar bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma suçunda da uygulanabilir mi?

Hayır, şikayete bağlı olmayıp re’sen soruşturulan ve uzlaşmanın da mümkün olmadığı bir suç söz konusudur.

Avukat Oğuzhan Yazıcı, 2017 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun olduktan sonra stajını tamamlamış ve ruhsatını aldığından beri İstanbul Barosu'na bağlı olarak avukatlık yapmaktadır. Özel hukuk alanındaki yüksek lisansını da İstanbul Üniversitesinde tamamlamıştır. (ORCID ID: 0009-0005-8249-8432)

Kurumsal icra (para tahsili) işleri yapmamaktayız. Dolayısıyla lütfen kendisini adımızla tanıtıp çeşitli nedenlerle sizden para isteyenlere para göndermeyin. Sahte hesaplarla iletişime geçenlere karşılık dahi vermeyin.

Av. Oğuzhan Yazıcı | İstanbul