Çocuğun Soybağını Değiştirme Suçu – TCK 231

Çocuğun soybağını değiştirme suçu, çocuğun doğumuyla ilgili yanlış bilgiler vermek veya bildirimde bulunmamak suretiyle soybağının değiştirilmesine yol açan suçtur.

TCK m. 231 – Çocuğun Soybağını Değiştirme Suçu

Aile düzenine karşı işlenen suçlar arasında tanımlanan bu suç, TCK m. 231’de düzenleme bulmuştur. İlgili hükme göre:

1. Çocuğun soybağını değiştirme suçunun cezası bir yıldan üç yıla kadar hapistir.
2. Sağlık kurumunda çalışanların özen yükümlülüğüne aykırı davranarak taksirle işlediği çocuğun soybağını değiştirme suçunun cezası ise bir yıla kadar hapis cezasıdır.

Maddede genel ve kasten işlenebilen bir suç söz konusudur. Fail çocuğun biyolojik anne ve babası olabileceği gibi başkaları da olabilir. İlk fıkrada yer alan soybağının değiştirilmesi, çocuğun gerçek soybağından başka bir soybağında görünmesini sağlayan eylemlerdir. Gizleme ise çocuğun kendisine ait olan soybağını resmen kazanmasına engel olan eylemler olarak karşımıza çıkmaktadır. Aşağıdaki karara konu olan olay bunun iyi bir örneğidir.

• “…somut olayda; sanığın temyiz dışı sanık … ile gayri resmi birlikteliklerinden 24.09.2009 tarihinde dünyaya gelen erkek çocuğunu tespit edilemeyen şahıslara vermek suretiyle “çocuğun soybağını değiştirme” suçunu işlediğine karar verilmiş ise de; çocuğun nüfusa tescil edilip edilmediği tespit edilemediğinden eylemin çocuğun soybağını gizleme suretiyle çocuğun soybağını değiştirme suçuna vücut verdiği anlaşılmakla, tebliğnamedeki bozma isteyen görüşe iştirak etmemiştir…” Y. 11. Ceza Dairesi 2021/8051 E. , 2021/6354 K.

İkinci fıkrada tanımlanan suç ise fail bakımından yalnızca sağlık kurumunda görevli personel tarafından işlenebilen özgü bir suç olup, manevi unsuru taksirdir.

Konuyla ilgili bir hukuk davası olan soybağının reddi davasıyla ilgili ayrıntılı bilgiye ise şu yazımızdan ulaşabilirsiniz: “Soybağının Reddi Davası“

Hastane Personelinin Soybağını Kasten Değiştirmesi

Yukarıda belirttiğimiz üzere sağlık kurumunda görev yapanların soybağının değişmesine taksirle sebep olduğu durumlarda ikinci fıkradan hüküm kurulacaktır. Fakat çok daha az cezayı gerektiren bu hüküm, kastın bulunduğu hallerde uygulanmaz. Bu durumda birinci fıkradan hüküm kurulacaktır.

• “…Nazilli Devlet Hastanesi Doğum Kliniğinde ebe olarak görevli sanık … ile aynı hastaneden emekli olan sanık …’in, dava dışı …’nin 15/06/2010 tarihinde hastanede dünyaya getirdiği canlı erkek çocuğunu, …’nin rızası ile alarak açık kimlik ve adres bilgileri tespit edilemeyen şahıslara vermekten ibaret eylemlerinin; çocuğun soybağını gizleme sonucunu doğurduğu, tanık anlatımları, ulusal kriminal büro adli video bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamı ile sübut bulduğu ve sanıkların yüklenen suçtan mahkumiyetlerine karar verilmesi gerektiği gözetilmeden beraatlerine karar verilmesi, yasaya aykırı…” Y. 11. Ceza Dairesi 2017/3688 E. , 2018/373 K.

Çocuğun Soybağını Değiştirme Suçunun ve Resmi Belgede Sahtecilikle Farkı

Çocuğun soybağını değiştirme suçunun, uygulamada özellikle resmi belgede sahtecilik suçuyla karıştırıldığı gözlemlenmektedir. Bunun sebebi soybağına ilişkin kaydın sonuç olarak resmi bir belgeye yapılmasıdır. Ancak resmi bir belgeye dayanmadan yalnızca beyan yoluyla çocuğu nüfusa kaydettirme eyleminde, TCK m. 204’de düzenlenen resmi belgede sahtecilikten değil, TCK m. 231’de düzenlenen çocuğun soybağını değiştirmeden sorumluluk vardır.

• “…Sanık hakkında üvey kardeşi …’ın birlikte yaşadığı…’ın doğurduğu çocuğu nüfusa giderek beyanda bulunup resmi nikahlı eşi ile kendisinin çocuğuymuş gibi nüfusa kaydettirmek suretiyle çocuğun soybağını değiştirme suçunu işlediği iddiasıyla açılan kamu davasında; ayrıntıları Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 29.09.2015 tarih ve 2015/412 Esas-2015/286 Karar sayılı ilamında da açıklandığı üzere, sanığın nüfus müdürlüğüne müracaatla bir belgeye dayanmayacak şekilde, çocuğu sadece beyanla nüfusa kaydettirmekten ibaret oluşa uygun eyleminin çocuğun soybağını değiştirme suçu kapsamında kaldığı gözetilmeden, sanığın sübut bulan bu suçtan mahkumiyeti yerine, iddianame dışına çıkılarak dava konusu yapılmayan “resmi belgede sahtecilik” suçundan hüküm kurmak suretiyle 5271 sayılı CMK’nin 225. maddesine aykırı davranılması, Yasaya aykırı…” Y. 11. Ceza Dairesi 2019/6699 E. , 2020/292 K. (Benzer kararlar: Y. 11. Ceza Dairesi 2021/11657 E. , 2021/9919 K.; Y. 11. Ceza Dairesi 2019/6148 E. , 2021/5796 K.)

Çocuğu nüfusa kaydederken bir form doldurulması da eylemin yalan beyandan fazlası olduğu anlamına gelmez.

• “…sanığın, resmi nikahlı olmayan eşinden doğan çocuğu …’nu, resmi nikahlı eşi …den doğmuş gibi 28.07.2011 tarihinde doğum bildirimi formu düzenlettirip, aynı anda nüfusa tescil ettirerek, nüfus cüzdanı çıkarmaktan ibaret eyleminin, sanığın doğrudan nüfus müdürlüğüne müracaat ederek yalan beyanda bulunmak suretiyle ve salt bu beyanına istinaden nüfusa kaydının yapılması, nüfusa kayıt sırasında herhangi bir başka sahte belgenin kullanılmamış olması karşısında, eyleminin kül halinde 5237 sayılı TCK’nun 231. maddesindeki soybağını değiştirme suçu kapsamında kaldığı gözetilmeden…” Y. (Kapatılan)21. Ceza Dairesi 2015/10164 E. , 2017/1154 K.

Gerçek soybağının daha sonra değişmesi durumundaysa resmi belgede sahtecilik suçunun oluştuğu kabul edilmektedir.

• “…Farklı tarihlerde nüfusa kayıt edilen mağdur çocuklara yönelik eylemlerin her birinin ayrı ayrı suç oluşturduğu dikkate alınarak, 07.08.2006 tarihinde nüfusa kaydettirilen mağdur çocuk Polat, 23.08.2007 tarihinde nüfusa kaydettirilen mağdur çocuk Can, 11.03.2008 tarihinde nüfusa kaydettirilen mağdur çocuk Petek ve 15.02.2010 tarihinde nüfusa kaydettirilen mağdur çocuk Pervin, yönünden sanıkların eylemlerinin ayrı ayrı çocuğun soy bağını değiştirme suçunu oluşturduğu ve mağdur çocuk Sıla’nın daha önceden gerçek anne babasının üzerine kayıtlı olması nedeni ile ikinci kez sanık … ve Gül üzerine kaydettirilmesine ilişkin eylemin ise resmi belgede sahtecilik suçunu oluşturduğunun gözetilmemesi, yasaya aykırı…” Y. 11. Ceza Dairesi 2017/15853 E. , 2020/1109 K.

Nüfus Memurunun Çocuğun Soybağını Değiştirme Suçunu İşlemesi

Nüfus memurunun bilerek sahte nüfus kaydı oluşturması durumunda görüş ayrılıkları söz konusu olabilmektedir. Yargıtay’ın önceki içtihatları bu durumda resmi belgede sahtecilik suçundan hüküm kurulması gerektiği şeklindedir.

• “…Sanıklardan …’ın, gayri resmi birliktelik yaşadığı yabancı uyruklu …’dan, .. ve … isimli iki çocuğu olduğu, ancak …nın Azerbaycan ülkesinde …oğlu… ile resmi olarak evli bulunduğu ve bu evliliğin 04/06/2011 tarihine kadar devam ettiği; sanık …’ın, TMK’nın 295/3. maddesinde yer alan “Başka bir erkek ile soybağı bulunan çocuk, bu bağ geçersiz kılınmadıkça tanınamaz.” hükmünü etkisiz kılmak amacıyla, 18/12/2007 tarihinde doğan kızı Zeynep için 25/03/2008 tarihinde, 02/03/2009 tarihinde doğan oğlu … için ise 21/03/2009 tarihinde, Çerkezköy Nüfus Müdürlüğü’nde veri hazırlama ve kontrol işletmeni olarak görev yapmakta olan diğer sanık …’yi azmettirerek, iki ayrı tanıma senedi düzenlettirip çocuklarının tescil işlemlerini gerçekleştirmek suretiyle nüfus cüzdanı çıkarttığının iddia ve kabul olunduğu olayda; sanıkların eylemlerinin kül halinde 5237 sayılı TCK’nın 204/2, 43/1. maddeleri kapsamında zincirleme şekilde kamu görevlisinin resmi belgede sahteciliği ve bu suça azmettirme suçunu oluşturacağı gözetilmeden...” Y. 11. Ceza Dairesi 2015/8807 E. , 2017/8777 K.

2021 karar tarihli benzer bir olaydaysa, Yargıtay oyçokluğuyla çocuğun soybağının değiştirilmesi suçundan ceza vermiştir. Resmi belgede sahtecilikten hüküm kurulması gerektiği görüşü ise karşı oyda kalmıştır.

• Somut olayda yetkili mercilere karşı olmayan bir soy bağı ilişkisi varmış izlenimi uyandırılmamış, aksine sanık nüfus müdürüne çocuğun gerçek annesinin … olduğu söylenmiş ve sanıkta … ile telefon görüşmesi yaparak doğru bilgiye ulaşmıştır. Buradaki yetkili merci olan kamu görevlisi sanık gerçek durumu bildiği halde görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu belgeyi sahte olarak düzenlemiştir. Kamu görevlisi olan nüfus müdürlüğü çalışanlarının bilerek sahte nüfus kaydı oluşturarak çocuğun soy bağını değiştirmeleri halinde eylemlerinin TCK 204/2. maddesindeki suçu oluşturduğu yönünde Dairemizin 2015/8807 Esas, 2017/8777 Karar sayılı ve 11.12.2017 günlü; 2011/13342 Esas, 2013/8766 sayılı ve 28.05.2013 günlü; 2009/8319 Esas, 2012/16877 Karar sayılı ve 19.10.2012 günlü emsal kararları da mevcuttur. Y. 11. Ceza Dairesi 2019/7142 E. , 2021/3009 K. (Karşı Oy)

Bizce bu durumda farklı neviden fikri içtima hükümleri uygulanarak daha ağır cezayı gerektiren resmi belgede sahtecilik suçundan hüküm kurulması daha doğru olacaktır. Dolayısıyla Yargıtay’ın önceki içtihatlarının daha doğru olduğu görüşündeyiz.

Gayriresmi Evlatlık Edinme Suretiyle Çocuğun Soybağını Değiştirme Suçu

Evlat edinme işlemi, Türk Medeni Kanunu hükümleri uyarınca yapılabilmektedir. Failler, bu prosedüre uymaksızın doğrudan nüfus memuruna yalan beyanda bulunarak çocuğu evlat edinmek isteyenin nüfusunda göstermek istemiş olabilir. Fakat Medeni Kanun hükümlerine aykırı şekilde evlat edinme çocuğun soybağını değiştirme suçunu oluşturacaktır.

• “…İncelenen dosya içeriğine göre; somut olayda, hükümlüler Sultan Şahin ve …‘nın, 25.08.2009 tarihinde doğan müşterek çocukları …. i, diğer hükümlü …. ‘ye mahkeme kararı olmaksızın evlatlık olarak vermeye karar vermeleri üzerine …..‘nin diğer hükümlülerin bilgi ve rızaları dahilinde 02.09.2009 tarihinde …..Nüfus Müdürlüğü‘ne müracaat ederek, herhangi bir belge ibraz etmeksizin, sadece beyana dayalı olarak Sultan Şahin ve …‘nın çocukları olan …. yi kendisi dünyaya getirmiş gibi nüfusa kaydettirmekten ibaret eylemlerinin, ayrıntıları Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 29.09.2015 tarihli 2015/412 Esas ve 2015/286 Karar sayılı ilamında da açıklandığı üzere, sahte bir resmi belge düzenlenmesi, gerçek bir resmi belgenin başkalarını aldatacak şekilde değiştirilmesi veya sahte resmi belgenin kullanılması söz konusu olmadığından resmi belgede sahtecilik suçuna vücut vermeyeceği, nüfus müdürlüğüne gerçeğe aykırı beyanda bulunmak suretiyle çocuğun soybağının değiştirilmesi nedeniyle hem TCK’nin 231/1. maddesinde düzenlenen çocuğun soybağının değiştirilmesi, hem de 206. maddesinde düzenlenen resmi belgenin düzenlenmesinden yalan beyan ve 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanun‘nun 67/1. maddesinde hüküm altına alınan nüfus müdürlüğüne gerçeğe aykırı beyanda bulunma suçlarının oluştuğundan söz etmek mümkün ise de; TCK’nin 206. maddesinde genel olarak her türlü yalan beyanın, 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu‘nun 67/1. maddesinde bundan daha özel biçimde nüfus işlemlerinde yalan beyanın, TCK’nin 231/1. maddesinde ise sadece çocuğun soy bağı konusundaki yalan beyanın yaptırım altına alındığı nazara alındığında, TCK’nin 231/1. maddesinin her iki düzenlemeye göre de “özel norm” niteliğinde olup “özel normun önceliği” ilkesi uyarınca eylemin yalnızca TCK’nin 231. maddesindeki “çocuğun soybağını değiştirmek” suçunu oluşturduğu anlaşılmakla…” Y. 11. Ceza Dairesi 2018/6979 E. , 2019/348 K.

Evlilik Dışı İlişkiden Doğan Çocuğu Resmi Nikahlı Eşten Göstermek

Evlilik dışı kurduğu ilişkiden doğan çocuğu evli olduğu adamınmış gibi soybağı tesisi yapılmasını sağlayan kadın, çocuğun soybağını değiştirme suçundan 1 yıl ile 3 yıl arasında hapisle cezalandırılır.

• “…Suç tarihinin, mağdurun nüfusa tescil edildiği “01.10.2009” tarihi olduğu belirlenerek yapılan incelemede; Sanık hakkında hükme esas alınan, sanığın resmi nikahlı olmadığı diğer sanık … …’dan olan … isimli çocuğunu, resmi nikahlı eşi olan diğer sanık… üzerine nüfusa kaydettirmek suretiyle ” çocuğun soybağını değiştirme” suçunu işlediği iddia ve kabul olunan olayda; yargılamanın hukuka uygun olarak yapıldığı, iddia ve savunmada ileri sürülen hususların gerekçeli kararda gösterilip tartışılarak değerlendirildiği, fiilin sanık tarafından gerçekleştirildiğinin saptandığı, suç vasfının doğru biçimde belirlendiği, cezanın kanuni takdir sınırlarında uygulandığı, incelenen dosyaya göre kurulan hükümde bir isabetsizlik bulunmadığı tüm dosya kapsamından anlaşılmakla, sanığın temyiz nedenleri yerinde görülmediğinden hükmün ONANMASINA 14.09.2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi…” Y. 11. Ceza Dairesi 2021/8814 E. , 2021/6387 K.

Aynı şekilde evlilik dışı ilişkiden doğan çocuğunu evli olduğu kadınınmış gibi soybağı tesis eden adam da bu suçu işlemiştir.

• “…Sanığın evlilik dışı ilişkide bulunduğu Rafaa’dan doğan çocuğunu, evlilik birliği içinde resmi nikahlı eşi Fatma’dan olmuş gibi doğum bildiriminde bulunarak nüfus kütüğüne kaydedilmesini sağladığı olayda, ayrıntıları Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 29.09.2015 tarihli 2015/11-412 Esas ve 2015/286 Karar sayılı kararında da açıklandığı üzere, sanığın eyleminin “çocuğun soybağını değiştirme” suçunu oluşturduğu gözetilmeden, resmi belgede sahtecilik suçundan mahkumiyetine hükmolunması, 2-5237 sayılı TCK’nin 53. maddesine ilişkin uygulamanın, Anayasa Mahkemesinin 08.10.2015 tarihli, 2014/140 Esas, 2015/85 Karar sayılı iptal kararı ile birlikte yeniden değerlendirilmesinde zorunluluk bulunması, Bozmayı gerektirmiş…” Y. 11. Ceza Dairesi 2018/2408 E. , 2020/3685 K.

Durum böyle olmakla birlikte biyolojik babanın derhal kaydedilmesinin mümkün olmaması sebebiyle hemen bu suçun oluştuğunu düşünmek de yanlış olacaktır.

• “…Dairemizin 16.06.2016 gün ve 2015/1067 E, 2016/5628 K, 30.06.2016 gün ve 2015/8109 E, 2016/4972 K sayılı kararlarında açıklandığı üzere, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 285 ve 295. maddelerindeki “evlilik devam ederken veya evliliğin sona ermesinden başlayarak üçyüz gün içerisinde doğan çocuğun babası kocadır ve başka bir erkek ile soybağı bulunan çocuk, bu bağ geçersiz kılınmadıkça tanınamaz.” hükmü uyarınca; evlilik dışı çocuğun, biyolojik babası üzerine derhal kayıt edilmesinin mümkün olmadığı, resmi nikahlı eşin üzerine kaydedilmesinin yasadan kaynaklanan bir zorunluluk olduğu, bu hali ile gerek çoçuğun soybağını değiştirme, gerekse sahte nüfus cüzdanı düzenlettirmek suretiyle resmi belgede sahtecilik suçunun unsurlarının oluşmayacağının anlaşılması karşısında; somut olay değerlendirildiğinde; sanık …’nin … ile evlilik birliği devam ederken dünyaya getirdiği evlilik dışı çoçuklar Volkan ve Gönül’ün, biyolojik baba olan …’nin üzerine derhal kayıt edilmesinin mümkün olmadığı ve çocukların resmi nikahlı eşin üzerine kaydedilmesinin yasadan kaynaklanan bir zorunluluk olduğu cihetle, yüklenen suçun unsurları itibarıyla oluşmadığı gözetilerek sanığın beraati yerine yazılı şekilde mahkumiyetine karar verilmesi, Bozmayı gerektirmiş…” Y. 11. Ceza Dairesi 2017/4648 E. , 2018/443 K.

Çocuğun Soybağını Değiştirme Suçunda Haksızlık Yanılgısı Nedeniyle Beraat Etme

Soybağı kasıtlı olarak değiştirilmiş olsa bile, fail yapılan eylemin haksız ve hukuka aykırı bir davranış olduğunu bilmeyebilir. Bu hususta kaçınılmaz hataya düşülmüşse, haksızlık yanılgısına düşen sanık hakkında çocuğun soybağını değiştirme suçundan beraat kararı verilmelidir.

• “…Sanık …’ın gayriresmi birlikteliğinden olan Ayşe Duru isimli çocuğunu ilk önce gerçek babası olan Mehmet Hasip adı ile kendi nüfusuna kaydettirdiği, bilahare sanık … ile evlendikten sonra Muratpaşa İlçe Nüfus Müdürlüğü’ne birlikte verdikleri 13.07.2012 tarihli dilekçe ile çocuğun …’ın kayıtlı olduğu nüfus kütüğüne naklettirilmesi şeklinde gerçekleşen olayda; sanıkların çocuğun soy bağını değiştirmek gibi bir kasıtlarının bulunmadığını, evlenme işlemi yapılırken kendilerine çocuğun kaydının da düzeltilebileceğinin söylendiğini ve kendilerinin de bunu kabul ettiklerini, yapılan kayıt taşıma işleminin yasaya aykırı olduğunu bilmediklerini savunmaları ve çocuğun nüfus kaydının nakledilmesi için imzaladıkları dilekçenin nüfus müdürlüğü tarafından önceden üretilen matbu bir form niteliğinde olup, sanıkların savunmalarının doğrulandığının anlaşılması karşısında; sanıkların çocuğun soy bağını değiştirmek gibi bir kasıtlarının bulunmadığı ve bu nedenle yüklenen suçun yasal unsurlarının yokluğu nedeniyle oluşmadığı gözetilmeden beraatleri yerine mahkumiyetlerine karar verilmesi…” Y. 11. Ceza Dairesi 2016/11782 E. , 2018/7781 K.

Nüfus Memuruna Gerçek Dışı Beyanda Bulunarak Soybağı Değiştirme

Nüfus Hizmetleri Kanunu’nda, herhangi bir işlem nedeniyle nüfus müdürlüğüne yalan beyanda bulunanların 6 aydan 4 yıla kadar cezalandırılacağı düzenlenmiştir. Peki çocuğun soybağını değiştirme suçuyla birlikte nüfus müdürlüğüne yalan beyanda bulunma suçundan da ceza verilmesi mümkün müdür? Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen TCK 231 hükmü özel norm niteliğinde olduğundan, yalnızca bu maddeden hüküm kurulması daha doğru olacaktır.

• “…Sanığın Halise Taş adı ile nüfus müdürlüğünde kayıtlı bulunan torununu, Damla Taş adı ile kendi çocuğuymuş gibi yeniden nüfusa kaydedilmesini sağlamak amacıyla Tarsus Nüfus Müdürlüğünde beyanda bulunması biçimindeki eyleminin, Ceza Genel Kurulu’nun 29/09/2015 tarih 2015/11-412 Esas ve 2015/286 Karar sayılı ilamı da göz önünde bulundurularak TCK’nın 44. maddesi uyarınca aynı Kanun’un 231. maddesininde düzenlenen soybağını değiştirme suçunu oluşturduğu gözetilmeyerek yasal ve yerinde olmayan gerekçeyle 5490 sayılı Kanun’un 67/1. maddesi uyarınca ceza tayin edilmesi…” Y. 19. Ceza Dairesi 2015/33390 E. , 2018/8749 K.

Henüz Doğmayan Bebeğin Soybağını Değiştirme

Henüz doğmayan bebeğin soybağını gerçeğe aykırı olarak değiştiren kişi, çocuğun soybağını değiştirme suçunu işlemiş sayılmaz. Dolayısıyla bu suçtan dolayı beraat kararı verilmesi yerinde olacaktır. Fakat kanaatimizce, bu durumda Nüfus Hizmetleri Kanunu m. 67/1 ve TCK m. 204 hükümlerinin uygulanabilirliği değerlendirilmelidir.

• “…Somut olaya gelince, sanığın resmi nikahlı eşi …’in 29.03.2006 tarihinde doğum yaptığı, ancak bu sırada sanık ile gayri resmi birliktelik yaşayan …’ın da hamile olduğu ve sanığın Nüfus Müdürlüğüne giderek 03.04.2006 tarihinde eşi Yasemin’in ikiz bebek doğurduğunu beyan ederek henüz dünyaya gelmemiş çocuğu nüfusa kaydettirmesinden ibaret eyleminde, henüz doğmamış çoçuğun soybağının değiştirilmesi imkanının bulunmadığı ve atılı suçun unsurları itibariyle oluşmadığı gözetilmeksizin, sanığın beraati yerine yazılı şekilde mahkumiyetine karar verilmesi…” Y. 21. Ceza Dairesi 2015/10246 E. , 2016/7332 K.

Bebeği Karakola Teslim Etme

Anne ve baba, dünyaya getirdikleri bebeği büyütmek istemediğinden, çocuğu sanki sokakta bulmuşlar gibi davranarak kolluk makamlarına teslim etmek isteyebilir. Bu durumda çocuğu karakola teslim edenlerle bebek arasında CMK hükümlerince DNA araştırması yapılması yerinde olacaktır. Bu durumda teşebbüs hükümleri üzerinde durulması yerinde olacaktır. Eğer terk edilen bebek için yeni bir kimlik düzenlenmişse çocuğun soybağını değiştirme suçu tamamlanmış sayılmalıdır. Fakat kimlik düzenlenmeden gerçek açığa çıkmışsa teşebbüs hükümleri uygulanarak cezada indirime gidilmelidir.

• “…Sanıklardan … ve …’nin gayri resmi birlikteliklerinden doğan mağdur bebeği istemediklerinden dolayı aralarında anlaşarak şüpheli …’a verip nesebi belli olan bebek mağdurun nesebinin karıştırılması amacıyla sanki terk edilmişken bulunmuş bir bebek gibi getirerek polis merkezine teslim etmesini sağladıkları ve 14.04.2006 tarihli isimlendirme tutanağıyla mağdur çocuğun isimlendirilmesinin yapıldığı somut olayda; sanıkların eylemlerinin, 5237 sayılı TCK’nın 231/1. maddesinde düzenlenen “çocuğun soybağını değiştirme” suçunu oluşturacağı gözetilmeden, suç vasfında hataya düşülerek eylemlerinin TCK’nın 231/2. maddesinde düzenlenen “sağlık kurumundaki bir çocuğun başka bir çocukla karıştırılması” olarak kabulü ile yazılı şekilde hükümler kurulması, Yasaya aykırı…” Y. 11. Ceza Dairesi 2018/1020 E. , 2018/846 K.

Çocuğun Soybağını Değiştirme Suçuna Azmettirme Durumunda Ceza

Fail, üçüncü bir kişinin azmettirmesi sebebiyle suçu işlemiş olabilir. Bu durumda hem azmettiren hem de fail cezalandırılır.

• “…Sanık …’un diğer sanık Hazım Karakuş’un azmettirmesi sonucu, gerçekte kardeşi …’un çocukları olan …ve …’u kendi çocuklarıymış gibi 03.07.2006 ve 05.05.2009 tarihlerinde nüfusa tescil ettirmekten ibaret eylemlerinin, sanık savunmaları, yapılan DNA analizleri ve dosya kapsamından 5237 sayılı TCK’nun 231. maddesindeki soybağını değiştirme suçunun bütün unsurlarıyla sübuta erdiği halde mahkumiyetleri yerine yazılı şekilde beraat kararı verilmesi…” Y. 11. Ceza Dairesi 2016/9679 E. , 2016/7819 K.

Çocuğun soybağını değiştirme suçuna azmettiren kişi, failin üstsoy veya altsoyundan olmanın nüfuzundan faydalanmışsa onun cezası üçte bir oranında artacaktır.

Fail, azmettiren belli değilken onun açığa çıkmasını sağlamışsa, onun cezasıysa üçte bir oranında azalacaktır.

Soybağı Araştırması İçin DNA Testi Yapılması

Tıbbi rapor alınması bu suçun soruşturulması bakımından önemli bir delil olarak karşımıza çıkmaktadır. CMK m. 76/3 hükmü uyarınca çocuğun rızası olsa dahi soybağı araştırmasına esas olmak üzere ondan örnek alınması kural olarak hakim kararını gerektirir.

• CMK m. 76/1: …Cumhuriyet savcısının istemiyle ya da re’sen hâkim veya mahkeme, gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde Cumhuriyet savcısı tarafından karar verilebilir. Cumhuriyet savcısının kararı, yirmidört saat içinde hâkim veya mahkemenin onayına sunulur. Hâkim veya mahkeme, yirmidört saat içinde kararını verir. Onaylanmayan kararlar hükümsüz kalır ve elde edilen deliller kullanılamaz.

Şüpheli ve sanıklar üzerinde soybağı incelemesine esas olmak üzere moleküler genetik inceleme yapılması ise CMK m. 79 gereği yalnızca hakim kararıyla yapılabilmektedir. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde savcıya karar alma yetkisi verilmemiştir.

Rapor alınmadan kurulan mahkumiyet ve beraat hükümleri somut olayın şartlarına göre bozmayı gerektirebilecektir:

• “… sanık …’ın Hatice isimli kız çocuğunun gerçekten biyolojik babası olup olmadığı yöntemince araştırılıp sanığın hukuki durumunun belirlenmesi gerekirken, bu hususu doğrulayan tıbbi bir rapor, görüş vs. dayanılmadan yazılı şekilde çocuğun soybağını değiştirme suçundan mahkumiyet kararı verilmesi, Yasaya aykırı…” Y. 11. Ceza Dairesi 2020/4852 E. , 2021/2483 K.

• “…Sanıklar hakkında, sanık …’ın, beraat eden sanık … ile evlilik dışı ilişkilerinden doğan kız çocuğunu, diğer sanık …’in Antalya 2. Noterliği’nin 25.12.2009 tarihli, 30362 yevmiye numaralı düzenleme şeklindeki tanıma senedi ile tanıyarak kendi çocuğuymuş gibi nüfusa kaydettirdiği iddiasıyla çocuğun soybağını değiştirme suçundan açılan kamu davasında; 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’na göre, çocuk ile anne arasındaki hukuki soybağı doğumla; çocuk ile baba arasındaki hukuki soybağı ise anneyle evlilik, tanıma, babalık davasında verilen hüküm veya evlat edinmeyle kurulmaktadır. Sanık …’in, 10.12.2008 doğumlu …’in kendi çocuğu olmadığını, Yasemin ile Osman’ın evlilik dışı ilişkisinden dünyaya geldiğini beyan ederek, soybağının reddi için Aile Mahkemesine açtığı davanın, Antalya …’nin 05.03.2014 tarihli, 2013/695 esas, 2014/179 karar sayılı ilamı ile davacının talebi tanımanın iptali olarak nitelendirilerek süresinde açılmadığından bahisle ret edildiği; …’in halen sanık …’in aile nüfus kaydında kayıtlı olması, sanık …’ün sorgusunda, sanık … ile ilişkisinin bulunmadığını, çocuğun kendisinden olmadığını savunması karşısında, maddi gerçeğin kuşkuya yer bırakmayacak şekilde belirlenebilmesi için soybağının tespiti için sanıklar Osman ve Zübeyir yönünden gerekli DNA incelemesi yaptırılarak oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken eksik araştırma ile hüküm kurulması, Yasaya aykırı…” Y. 11. Ceza Dairesi 2018/521 E. , 2020/1178 K.

Çocuğun Soybağını Değiştirme Suçunda Sıkça Sorulan Sorular