Darp edilen kişi, kendisine şiddet uygulayan kişi hakkında şikayetçi olabileceği gibi ayrıca tazminat isteminde de bulunabilir. Dolayısıyla durumu hem ceza yargılaması hem de hukuk yargılaması açısından ele almak gerekecektir.
Konuya başlamadan önce önemle belirtmek isteriz ki, darp mağdurunun haklarını ileri sürebilmesi için elinde bir darp raporunun olması kolaylık sağlayacaktır.
Darp Edeni Şikayet ve Kasten Yaralamanın Cezası
Bir başkasına fiziksel saldırıda bulunmak, en başta kasten yaralama suçunu oluşturacaktır. Kasten yaralama suçunun takibi ise hafif durumlarda şikayete bağlıyken, daha ağır durumlarda şikayet dahi aranmaksızın re’sen takibi yapılmaktadır. Şikayete bağlı olmadan re’sen takip yapılmasını, mağdurun şikayetten vazgeçtiğini hakime söylese bile ceza verilmesini engelleyememesi olarak açıklayabiliriz. Bu gibi durumlarda şikayetten vazgeçilmesi yalnızca katılan sıfatının kaybedilerek hükme karşı istinaf/temyiz hakkından mahrum olunmasına yol açar. Peki darp hangi durumlarda şikayete bağlı olacaktır?
Darpın Şikayete Bağlı Olarak Soruşturulduğu Haller
Darp, yalnızca basit tıbbi müdahale (BTM) ile giderilebilir ölçüde hafif bir yaralamaya sebep olmuşsa, istisnai bir durum yoksa (birazdan değineceğiz) şikayete tabi olacaktır. İlgili TCK m. 86/2 hükmü tam olarak şu şekildedir:
| Kasten yaralama fiilinin kişi üzerindeki etkisinin basit bir tıbbî müdahaleyle giderilebilecek ölçüde hafif olması hâlinde, mağdurun şikâyeti üzerine, dört aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur. Suçun kadına karşı işlenmesi hâlinde cezanın alt sınırı altı aydan az olamaz. |
Tıbbi müdahalenin basitliği ise doktorların veya tarafların yorumuna göre değil, objektif ölçütlere göre değerlendirilir. Örneğin kemik kırılmasının gerçekleştirildiği bir durumda bu hüküm uygulanmaz. Fail hakkında re’sen soruşturma/kovuşturma yapılır.
Peki darp, basit tıbbi müdahale ile giderilebilir bir yaralamaya sebep olmasına rağmen yine de şikayet aranmaksızın re’sen soruşturulabilir mi? Evet, istisnai durumlarda durumun böyle olduğunu görüyoruz. Bu istisnai durumlar ise TCK m. 86/3 hükmünde düzenlenmiştir:
| Kasten yaralama suçunun; a) Üstsoya, altsoya, eşe, boşandığı eşe veya kardeşe karşı, b) Beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı, c) Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle, d) Kamu görevlisinin sahip bulunduğu nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle, e) Silahla, f) Canavarca hisle, İşlenmesi halinde, şikâyet aranmaksızın, verilecek ceza yarı oranında, (f) bendi bakımından ise bir kat artırılır. |
Uzlaştırma Yoluna Başvurulması
Uzlaştırma, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenenler hariç olmak üzere şikayete tabi olan suçlarda ve bazı şikayete tabi olmayan suçlarda karşımıza çıkan bir ceza muhakemesi kurumudur. Şikayete bağlı olarak soruşturulan darp suçunda (TCK m. 86/2’deki BTM ile giderilebilir kasten yaralamada) mağdur şikayetçi olmaya devam etse de belli bir miktar karşılığında uzlaştırma yoluyla dosyanın düşmesine rıza gösterebilir. Bunun haricinde, şikayete tabi olmasa bile TCK m. 86/1’de tanımlanan darp durumunun da uzlaştırmaya tabi olduğunu görmekteyiz. İlgili hüküm şu şekildedir:
| Kasten başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. |
Dolayısıyla BTM ile giderilebilenlere ek olarak, kasten yaralamanın nitelikli hallerini barındırmayan darp eylemlerinin de uzlaştırmayla çözümlenebileceğini söyleyebiliriz.
Peki uzlaştırma yoluyla ceza yargılamasına son verilmesi durumunda mağdur, darp eden kişiden tazminat isteyebilecek midir? Bu soruya olumsuz yanıt verilmektedir. Zira uzlaştığında zararını da tazmin ettiği kabul edilir.
Darpın Nitelikli ve Ağır Neticeli Halleri
Darp ağır neticeye sebep olmuşsa veya nitelikli hallerle (yukarıda değindiğimiz TCK m. 86/3 halleri) işlenmişse, ne şikayete tabi olacak ne de uzlaştırma kurumu uygulanabilecektir. Netice sebebiyle ağırlaşan darp halleri için ise TCK m. 87’ye göz atmak gerekecektir:
| (1) Kasten yaralama fiili, mağdurun; a) Duyularından veya organlarından birinin işlevinin sürekli zayıflamasına, b) Konuşmasında sürekli zorluğa, c) Yüzünde sabit ize, d) Yaşamını tehlikeye sokan bir duruma, e) Gebe bir kadına karşı işlenip de çocuğunun vaktinden önce doğmasına, Neden olmuşsa, yukarıdaki maddeye göre belirlenen ceza, bir kat artırılır. Ancak, verilecek ceza, birinci fıkraya giren hallerde üç yıldan, üçüncü fıkraya giren hallerde beş yıldan az olamaz. (2) Kasten yaralama fiili, mağdurun; a) İyileşmesi olanağı bulunmayan bir hastalığa veya bitkisel hayata girmesine, b) Duyularından veya organlarından birinin işlevinin yitirilmesine, c) Konuşma ya da çocuk yapma yeteneklerinin kaybolmasına, d) Yüzünün sürekli değişikliğine, e) Gebe bir kadına karşı işlenip de çocuğunun düşmesine, Neden olmuşsa, yukarıdaki maddeye göre belirlenen ceza, iki kat artırılır. Ancak, verilecek ceza, birinci fıkraya giren hallerde beş yıldan, üçüncü fıkraya giren hallerde sekiz yıldan az olamaz. (3) Kasten yaralamanın vücutta kemik kırılmasına veya çıkığına neden olması halinde, yukarıdaki maddeye göre belirlenen ceza, kırık veya çıkığın hayat fonksiyonlarındaki etkisine göre, yarısına kadar artırılır. (4) Kasten yaralama sonucunda ölüm meydana gelmişse, yukarıdaki maddenin birinci fıkrasına giren hallerde sekiz yıldan oniki yıla kadar, üçüncü fıkrasına giren hallerde ise oniki yıldan onsekiz yıla kadar hapis cezasına hükmolunur |
Görüldüğü üzere, kanun koyucu ağır neticeleri sıralama yoluyla kendisi belirlemiştir. Darpın cezası da yukarıdaki durumlarda açıklandığı haliyle belirlenecek ve uygulanacaktır.
Darp Edenden Tazminat İstenmesi
Eğer ceza dosyası uzlaştırma yoluyla kapatılmamışsa, darp edene karşı ayrıca hukuk davası açarak tazminat istenebilir. Peki ne gibi zarar kalemleri faile karşı ileri sürülebilir?
Mağdurun zarar kalemlerinden birisi onun manevi zararıdır. Manevi tazminatın miktarı belirlenirken ise tarafların ekonomik durumu, olayın gerçekleşme şekli, mağdurun da herhangi bir kusurunun bulunup bulunmadığı, yaralanmanın ölçütü gibi hususlar göz önünde bulundurulacaktır.
Meydana gelen bedensel zarardan ötürü ise maddi tazminat talebinde bulunulabilir. Maddi tazminat kalemlerini ise tedavi giderleri, geçici iş göremezlik, sürekli iş göremezlik ve ekonomik geleceğin sarsılmasından kaynaklanan zararlar olarak sıralayabiliriz. Örneğin darp sonucunda ameliyat olunmuşsa ameliyat masrafları, bakıcı/refakatçi masrafları, kazanç kaybı vb. istenebilecektir.
Çok ağır yaralanma ve ölüm sonucunu doğuran darp hallerinde ayrıca mağdur yakınlarının da manevi tazminat, destekten yoksun kalma tazminatı gibi taleplerde bulunması mümkündür.
Tazminat davası açmak isteyen kişinin yapacağı masrafları ise yargılama giderleri ve vekalet ücreti olarak sıralayabiliriz. Vekalet ücreti genellikle %16 ile %25 arasında olmakta, yargılama giderlerine ise tebligat giderleri, bilirkişi ücreti, harçlar vb. girmektedir.
