Dernek genel kurulunda alınan kararların kanuna veya dernek tüzüğüne aykırı olması durumunda, bunların iptali için dava açmak mümkündür. Bu yazıda sadece genel hususlara değinilmiştir. Dernek üyeliğinden çıkarılmaya ilişkin olarak Dernek Üyeliğinden Çıkarma (İhraç) Kararının İptali Davası başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.
İptal Davası Açabilecek Kişiler
İptal davası açacak kişiler şu niteliklere sahip olmalıdır:
- Dernek üyesi olmalı,
- Kararın alındığı genel kurul toplantısına katılmamış olmalı ya da
- Kararın alındığı toplantıya katılmakla birlikte karar aleyhine oy kullanmış olmalıdır.
Kararın kesin hükümsüz veya yok hükmünde olduğu durumlarda ise ilgili herkes davacı olabilecektir.
Dernek Genel Kurul Kararının İptali İçin Hak Düşürücü Süre
Hak düşürücü süre, kararın öğrenilmesinden itibaren bir ay ve her halükarda kararın alınmasını izleyen tarihten itibaren üç aydır. Bu süre hak düşürücü nitelikte olduğundan, ileri sürülmesi def’i değil, itiraz niteliğindedir.
- “…Dosyadaki bilgi ve belgelerden; davacının davalı birlik aleyhine faaliyet gösterdiği gerekçesiyle ihraç edildiği, ihraç kararının davacıya tebliğ edilmediği, davalı birliğe vekili vasıtasıyla 13/03/2015 tarihinde dilekçe ile başvuran davacının süt desteğinden yararlanması için gerekli belgelerinin neden düzenlenmediğini sorduğu, birlik tarafından verilen 17/03/2015 tarihli cevapta, birlik yönetim kurulunun 03/12/2014 tarihinde verdiği kararla davacının üçüncü kişiler yanında birlik aleyhinde çalışması, aşağılayıcı gerçeği yansımayan olayları gerçek gibi anlatması gerekçesiyle üyelikten ihraç edildiği ve 08/02/2015 tarihli Genel Kurul toplantısında yönetim kurulu kararının onaylandığının bildirildiği, dolayısıyla davalı birliğin 08/02/2015 tarihli ihraç kararını davacının 17/03/2015 tarihinde öğrendiği, eldeki İptal istemli davayı ise 04/06/2015 tarihinde açtığı, yukarıda gösterilen yasal düzenlemeler ve yapılan açıklamalar dikkate alındığında; karar iptali için TMK’nun 83. maddesinde öngörülen 1 aylık hak düşürücü sürenin geçtiği anlaşılmaktadır. Hak düşürücü süre, niteliği itibariyle def’i değil bir itiraz olup, sonuçlarını kendiliğinden meydana getirir ve bu hususun mahkemece re’sen gözetilmesi gerekir…” Y. 4. HD., 2019/516E – 2019/2766K
Dernek genel kurul kararının kesin hükümsüz veya yok hükmünde olan kararlarına karşı açılan dava ise iptal davası niteliğinde olmayacağından bunlar için hak düşürücü süre söz konusu değildir.
Dernek Genel Kurulunun Toplanması ve Karar Alma Usulü
İptale konu olan kararlar toplantı ve karar alma usullerine aykırı olarak alınmış olabilir. Dolayısıyla bu hususun aydınlatılmasında fayda vardır. Genel kurul, olağan ve olağanüstü olmak üzere iki şekilde toplanabilir.
Olağan toplantı zamanları dernek tüzüğünde belirtilir. Bu toplantının en az üç yılda bir yapılması gerekir, aksine düzenleme yapılamaz. Toplantıya çağırma görevi ise yönetim kurulundadır. Gerekli yeter sayının bulunamaması sebebiyle dernek genel kurulu olağan toplantısının ikinci çağrıya rağmen yapılmaması hali, derneğin infisahına yol açar.
Olağanüstü toplantı ise yönetim veya denetim kurulunun gerekli gördüğü hallerde ya da dernek üyelerinin en az beşte birinin yazılı isteği üzerine yapılır. Dernek tüzüğünde bu beşte bir orandan daha azının kararlaştırılması mümkündür; daha fazlasını talep eden hükümler konulamaz. Toplantı yapılmasına denetim kurulu ya da yeterli çoğunluğu sağlayan üyelerin talebi dayanak oluşturmuş olsa da, çağrıyı yapma görevi yine yönetim kuruluna aittir. Dolayısıyla bu talepler yönetim kuruluna yöneltilmelidir. Yönetim kurulu bir ay içinde genel kurulu toplantıya çapırmakla yükümlüdür; yapamaması halinde sulh hukuk hakiminden bu konuda yardım istenebilir.
Toplantının günü, saati, yeri ve gündemi en az onbeş gün öncesinden üyelere bildirilmelidir. Toplantı yeri aksine bir hüküm bulunmadığı müddetçe dernek merkezinin bulunduğu yerdir. Gündemde bulunmayan hususlar hakkında karar verilebilmesi için toplantıda bulunanların en az onda birinin bu yönde bir talebi bulunmalıdır. Dolayısıyla koşulların oluşması durumunda toplantıya katılmayan kişi, karara bağlanan husus gündemde bulunmadığı için dahi genel kurul kararı için iptal davası açabilecektir.
Toplantı yeter sayısı, katılma hakkı bulunan üye sayısının salt çoğunluğudur. Bu çoğunluğun sağlanamaması durumunda yapılacak ikinci toplantı için salt çoğunluk şartı aranmaz. Fakat yine de yönetim ve denetim kurulu üye tam sayısının toplamının iki katından az olması mümkün değildir. Tüzük değişikliği ya da derneğin feshi hususlarında karar verilebilmesi için ise ilk toplantıda üçte iki çoğunluk aranır. Dernek tüzüğünde bu oranın yükseltilmesi mümkündür.
Karar yeter sayısı, kural olarak toplantıya katılan üyelerin salt çoğunluğudur. Dernek tüzüğünde belirli hususlar için farklı oranlar öngörülmüş olabilir. Tüzük değişikliği ve derneğin feshi halleri için tüzükte aksi kararlaştırılmadığı müddetçe, toplantıya katılanların üçte iki çoğunluğu aranır.
Mahkeme, yeter sayının sağlanıp sağlanmadığının tespiti için gerekirse bilirkişiden yardım alacaktır.
- “…Dairemizin geri çevirme Kararı üzerine dosyaya getirtilen üye kayıt defterinin incelenmesinden; derneğin 80 üyesi gözükmesine rağmen taşınma ve benzeri nedenlerle üyelikten çıkarılma işlemlerinin olduğu anlaşılmaktadır. İl Dernekler Müdürlüğü’nün 13.07.2012 tarihli denetim raporunda ise derneğin 62 üyesinin bulunduğu belirtildiğinden; Genel kurula çağrı ve toplantı nisabı değişiklik arzetmektedir. Mahkemece bilirkişiden ek rapor alınmak suretiyle üye tam sayısının ve buna bağlı olarak çağrı sayısının tespiti, olağanüstü toplantı için yeterli sayıda üye talebinin olmadığı veya toplantı nisabı için yeterli çoğunluğun bulunmadığının belirlenmesi halinde öncelikle bu nedenlerle davanın kabul edilmesi, aksi halde işin esasının incelenerek hasıl olacak sonuç doğrultusunda bir karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile davanın reddi doğru görülmemiştir…” Y. 19. HD., 2016/9961E – 2016/11448K
