Dernek lokallerinin denetimi, sivil toplumla ilişkiler müdürlüğü ya da kolluk kuvvetleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Denetimden önce bilgilendirme yapılmaz ve bu denetimin mesai saatleri dışında yapılması da mümkündür. Peki bu denetimler sonucunda ne gibi yaptırımlarla karşılaşılabilir?
Dernek Lokalini Faaliyetten Geçici Olarak Men Etme
Yönetmeliğin 66. maddesi uyarınca:
- Kumar oynatıldığı,
- İzinsiz içki kullanıldığı,
- Umuma açık yer durumuna geldiği veya
- Yazılı uyarıya rağmen lokal yönergesine veya yönetmelikteki diğer usul ve esaslara aykırı hareket edildiği,
Tespit edilen lokaller mülki idare amiri tarafından otuz günü geçmemek üzere geçici süreyle faaliyetten men edilir. Eğer bir lokal bir yıl içinde üç defa faaliyetten men edilirse, lokalin izin belgesi mülki idare amirince iptal edilecektir.
Lokal Açma ve İşletme İzin Belgesinin İptali
Yapılan denetimler neticesinde dernek lokalinde:
- Uyuşturucu madde imal edildiği, satıldığı, kullanıldığı veya bulundurulduğu;
- 6136 sayılı Kanuna aykırı silah bulundurulduğu veya satıldığı;
- Genel güvenliğe ve genel ahlaka aykırı faaliyetlerde bulunulduğu
Tespit edilirse, lokal açma ve işletme izin belgeleri mülki idare amirince iptal edilecektir. Ayrıca yukarıda açıkladığımız üzere bir yıl içinde üç defa faaliyetten men cezası alan lokalinse izin belgesi iptal ediliyordu. İkisi arasındaki fark, birinde derneğin tamamen lokal açma izninin iptal edilmesiyken diğerinde belli bir lokalin izninin iptal olmasıdır.
İzin Belgesinin Verilmemesi
İptal Davası Açılması
Faaliyetten men olma veya iznin iptali durumunda, dernek, İYUK m. 11 uyarınca idareye başvuru yapabileceği gibi doğrudan dava açabilir. Ancak vurgulamamız gerekir ki yapılacak idari başvurular dava açma süresini kesmez, durdurur. Yani idarenin cevabından sonra süre en baştan başlayacağına kaldığı yerden devam eder.
Davanın uzun sürmesi ihtimaline karşılık, nihai karar verilinceye kadar yürütmenin durdurulması da sağlanabilir. Fakat bunun için kanıtlanması gereken iki husus vardır:
- Faaliyetten men veya izin iptali kararlarının uygulanmasının telafisi güç veya imkansız zararlara sebep olacak olması,
- Faaliyetten men veya izin iptali kararının açıkça hukuka aykırı olması.
Yürütmenin durdurulması kararı verilirken mahkeme teminat yatırılmasını da isteyebilecektir.
İptal davası, aynı zamanda lokal açma izninin veya alkol ruhsatının verilmemesi durumlarında da açılabilir.
Dernek Lokal Açma İzninin İptaline İlişkin Örnek Kararlar
- “…Dava; … Derneğinin lokal açma izni ve içki ruhsatının iptal edilmesi ile derneğin faaliyetten men edilmesine ilişkin 15.3.1995 tarihli davalı idare işleminin iptali istemiyle açılmıştır. … İdare Mahkemesi; dava dosyasının incelenmesinden, derneğin lokalinde sürekli kumar ve kumar niteliğinde oyunların oynatıldığının, dernek lokaline gelen kişilerin dernek üyesi olmayan ve çeşitli adi suçlardan sabıkalı kişiler olduğunun, dernek lokalinin amaç dışında kullanıldığının belirlenmesi üzerine derneğe verilen lokal açma izninin ve içki ruhsatının iptal edildiğinin ve derneğin faaliyetine son verildiğinin anlaşıldığı, 2908 sayılı Dernekler Kanununun 48 ve 54 üncü maddeleri ve 2559 sayılı Polis Vazife ve Selahiyet Kanununun 8 nci maddesine göre dernek kapatılmasına dayanak olan olayların mahkemeye intikal edecek hallerden ise altı ayı, diğer hallerde ise üç ayı geçmeyecek şekilde derneğin faaliyetten men edilmesi gerekirken aksi yönde tesis edilen işlemin derneğin faaliyetten men edilmesine ilişkin kısmında hukuka uygunluk bulunmadığı; lokal açma izninin ve içki ruhsatının iptal edilmesinde ise, hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle dava konusu işlemin; lokal izni ve içki ruhsatının iptaline yönelik davanın reddine, dava konusu işlemin derneğin faaliyetten men edilmesine ilişkin kısmının ise iptaline karar vermiştir. Davalı idare; derneğin üç ay süreyle faaliyetten men edildiğini ve bu süre sonunda derneğin açıldığını ileri sürerek anılan Mahkeme kararının dava konusu işlemin kısmen iptaline ilişkin bölümünün temyizen incelenip bozulmasını istemektedir. Dava konusu işlemde, derneğin ne kadar süreyle faaliyetten men edildiği açıkça belirtilmediğinden davalı idarenin ileri sürdüğü sebep yerinde görülmemiştir. İdare ve Vergi Mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 3622 sayılı Yasayla değişik 49.maddesinde yer alan sebeblerden birinin varlığı halinde mümkündür. Temyizen incelenen ve yukarıda özetlenen gerekçelere dayalı olarak verilen … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı, usul ve hukuka uygun olup, bozma nedeni bulunmadığı anlaşıldığından, temyiz isteminin reddine ve anılan kararın onanmasına…” Danıştay 10. Daire 1996/3412 E. , 1998/5469 K.
- “…İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararı ile davacı dernek tarafından faaliyet yürütülen iş yerinin lokal hizmeti verdiği ve mahallin mülkü amirinden lokal açma izin belgesi de almadığı açık olup, izinsiz açılan dernek lokalinin 5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 26. maddesi uyarınca kapatılmasına ilişkin işlemde hukuka aykırı bir yön bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu … İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usûle uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir… Temyizen incelenen karar usûl ve hukuka uygun olup dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir…” Danıştay 10. Daire Başkanlığı 2019/10584 E. , 2021/216 K.
