Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama ve Cezası

Genel Olarak

TCK m. 216’da düzenlenen halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu, mağduru doğrudan belirli kişi olmayan ve kamu barışını korumak için düzenlenen suçlardan birisidir.

“(1) Halkın sosyal sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge bakımından farklı özelliklere sahip bir kesimini, diğer bir kesimi aleyhine kin ve düşmanlığa alenen tahrik eden kimse, bu nedenle kamu güvenliği açısından açık ve yakın bir tehlikenin ortaya çıkması halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) Halkın bir kesimini, sosyal sınıf, ırk, din, mezhep, cinsiyet veya bölge farklılığına dayanarak alenen aşağılayan kişi, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (3) Halkın bir kesiminin benimsediği dini değerleri alenen aşağılayan kişi, fiilin kamu barışını bozmaya elverişli olması halinde, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” TCK m. 216

Nefret içeren söylemlerde bulunmak bu suçun en çok rastlanan hali olarak karşımıza çıkar:

“…Sanığın Türkiye’de yaşayan Suriye uyruklu kişileri hedef alarak … adlı sosyal medya hesabı üzerinden erişime sunduğu “Suriyeli gençler, Suriyeli Araplar tam bir rezalettir arkadaşlar. Hayvanat bahçesinde maymun kafesi önünde durduğunuz varsa, Suriyeli gençleri görmüşsünüzdür, emin olun. Tanrı beni affetsin… ” şeklinde paylaşımın 5237 sayılı TCK’nın 216/2. maddesinde düzenlenen halkın bir kesimini, sosyal sınıf, ırk, din, mezhep, cinsiyet veya bölge farklılığına dayanarak alenen aşağılama suçunu oluşturduğu gözetilmeden…” Y. 8. Ceza Dairesi 2021/16387 E. , 2022/1787 K.

Yargı Kararları

Muhatap Alınan Kişilerin Belirlenebilirliği

“…Somut olayda, arkadaşının darp edilmesi üzerine karşı grupla aralarında başlayan kavga esnasında beraberindekilere, “öldürün bu Kürtleri” diyen sanık …’in kastının ülkede yaşayan bir toplum kesimi olmayıp kavga halinde oldukları olay yerinde bulunan alet ve şahıs olarak muayyen bir gruba yönelik olduğu, böylelikle atılı suçu oluşturmayacağı anlaşılmakla…” Y. 16. Ceza Dairesi 2016/1776 E. , 2016/3983 K.

Hz. Muhammed Tasviri İçeren Çizimi Paylaşmak

Merkezi Fransa’da bulunan … isimli mizah dergisinin yayınlamış olduğu çeşitli karikatürler nedeniyle 07.01.2015 tarihinde merkez ofisine yapılan silahlı saldırı sonucu 12 kişinin hayatını kaybettiği, bu saldırıdan bir hafta sonra adı geçen derginin kapağında yayımlanan ve Hz. Muhammed’in tasvir edildiği belirtilen çizimi köşelerinde paylaşan Cumhuriyet Gazetesi yazarları sanıklar … ve …’ın TCK.nın 216/1. maddesi uyarınca ülkede yaşayan halkın İslam dini yönünden kendilerini diğer dinlerden farklı gören kesimini alenen kullanılan Hz. Muhammed’e ait olduğu bildirilen çizim ile tahrik etmek suretiyle iddia konusu halkı kin ve düşmanlığa tahrik etme suçunu işlediklerinden bahisle mahkumiyetlerine karar verilmiş ise de; Dava dosyasının kamu düzeni ve kamu güvenliği uzmanı, toplum bilimi uzmanı ve dil bilimi uzmanından oluşan üç kişilik bilirkişi heyetine tevdii edilip sanıkların görev yaptığı Cumhuriyet Gazetesinin okuyucu kitlesinin sosyal ve kültürel yapıları da göz önüne alınarak, Hz. Muhammed’e ait olduğu iddia edilen ve yaşanan saldırının ardından göz yaşı döken bir müslüman figüründen ibaret olan … dergisinin karikatürünü ve buna ilişkin yorumlarını köşelerinde yayınlamak şeklindeki eylemlerinin halkı kin ve düşmanlığa tahrik etme mahiyetinde olup olmadığı ile bu şekildeki yayının kamu güvenliği açısından açık ve yakın bir tehlikenin ortaya çıkmasına elverişli olup olmadığı hususunda rapor alındıktan sonra sanıkların hukuki durumlarının değerlendirilmesi gerektiği gözetilmeden eksik araştırma ile yazılı şekilde hükümler kurulması, Yasaya aykırı…” Y. 8. Ceza Dairesi 2020/8472 E. , 2022/3517 K.

Siyasi Görüş ve Düşünce Farklılıklarının Madde Kapsamında Değerlendirilebilirliği

“…TCK’nın 216. maddesinde tanımlanan suçun oluşabilmesi için halkın, sosyal sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge bakımından farklı özelliklere sahip bir kesiminin diğer bir kesimi aleyhine kin ve düşmanlığa tahrik edilmesi gerekmekte olup; siyasi görüş ya da belli bir olay karşısındaki düşünce farklılıklarının sayılan özellikler arasında bulunmaması karşısında, sanığın aleni sayılabilecek twitter hesabı üzerinden gezi eylemlerine katılanlara karşı yaralama ve benzer suçların işlenmesini kıştırtan ve teşvik eden nitelikte paylaşımlarda bulunmaktan ibaret eyleminin TCK’nın 214. maddesinde düzenlenen “suç işlemeye tahrik suçunu” oluşturduğu gözetilmeden suç vasfının belirlenmesinde yanılgıya düşülerek yazılı şekilde hüküm kurulması…” Y. 16. Ceza Dairesi 2016/1077 E. , 2016/3583 K.

“…sanığın kullanıcısı olduğu https://facebook.com/…..1 URL adresli ve …kullanıcı adlı hesaptan 22.01.2016 tarihinde ” 1- AK ı bir tek rakı da ve ayranda güzel buluyorum Uğur. Bırak dangal-AK-lar beştepede toplansın bize YAKUT yeter, 10.06.2014 tarihinde 2-Kalem efendileri!!! Klavye Yiğitleri!!! AKitler!!! Ak sürtükler!!! Apo nun PİÇLERİ!!! ŞİMDİYE DEĞİN SABRETMİŞTİK ÖLÜMÜZ BİLE SİZE YETER” şeklinde paylaşımlarda bulunduğu, ayrıca Hanife Seval Poyraz kullanıcı adlı hesaptan ise 08.06.2015 tarihli “akp ye oy verenlere koyun ve bidon kafalı dediğim için özür diliyorum… Üzerinde kafa olmayan VARİL e bidon kafalı denir mi hiç” şeklinde paylaşımda bulunduğu olayda halkın bir kesimini, sosyal sınıf, ırk, din, mezhep, cinsiyet veya bölge farklılığına dayanarak alenen aşağıladığı anlaşıldığından unsurları yönünden oluşan suçtan sanığın mahkumiyetine karar verilmesi gerektiği gözetilmeden yazılı şekilde beraat kararı verilmesi, Yasaya aykırı…” Y. 8. Ceza Dairesi 2020/7711 E. , 2021/4297 K.

Şiddet Çağrısı veya Nefret Söylemi Bulunması Unsuru

“….Suçu oluşturan “tahrik”, soyut saygısızlık ve reddin ötesinde, bir halk kesimine karşı düşmanca tavırlar gösterilmesini sağlamaya veya bu tür tavırları pekiştirmeye objektif olarak elverişli olmalıdır. Fail sübjektif olarak da bu amacı gütmeli, halk kesimini kin ve nefrete tahrik etmelidir. Bu kapsamda salt yüz çevirme, soyut bir red veya saygısızlık ifade eden bir davranışta bulunma veya bu yönde sözler sarfetme, suçun gerçekleşmesi bakımından yeterli değildir. Fiilin suç teşkil etmesi için bunların ötesinde, ağır ve yoğun bir tarzda kin ve düşmanlığa tahrikin var olması gerekir. Diğer bir tabirle etkili bir şiddet çağrısı ya da nefret söylemi içermelidir.Failin fiili, adet ve şahıs olarak muayyen olmayan toplum kesimi üzerinde kin ve nefret duygularının oluşumuna veya mevcut duyguların pekişmesine etkide bulunmalıdır…” Y. 16. Ceza Dairesi 2017/2486 E. , 2017/5784 K.

“…somut olay değerlendirildiğinde; sanığın facebook adlı sosyal paylaşım sitesindeki hesabında, şehit Ömer Halisdemir’in fotoğrafının altına yaptığı yorumda, “Ne şehittir ne gazi b… yoluna gitti niyazi” şeklinde ifadeler kullanması şeklinde gerçekleşen eyleminin, bütünü nazara alındığında özü itibariyle etkili bir şiddet çağrısı ya da nefret söylemi içermemesi, kamu barışını bozmaya elverişli olduğuna dair bir hususa rastlanılmaması karşısında; sanığın eyleminin TCK’nın 216/3. maddesinde düzenlenen suçun unsurlarını taşımadığı anlaşıldığından…” Y. 18. Ceza Dairesi 2018/3616 E. , 2019/598 K.

“…Sanığın sübutu kabul edilen facebook adlı sosyal paylaşım sitesinde 16/07/2016 tarihinde, “bir de sokaklara dökülün diyor reis; bu kez sokağa çıkma yasağına uyuyorum. Şimdi git eline beline silah dolayıp üzerimize saldığın askerlerin korusun seni. Militarizm senin taktiğindi. Tabi senaryoda olur mu olur…Darbeye izin vermedik çünkü biz güçlüyüz bizi seçin kafası bu halka cazip gelir” şeklindeki paylaşımlarının, rahatsız edici olduğu görülse de siyasi içeriği itibariyle, iftira, küfür, onur, şeref ve saygınlığı zedeleyici nitelik taşımaması nedeniyle demokratik toplumda siyasi kişiliklerden beklenen hoşgörü kapsamında değerlendirilmesi gereken ağır eleştiri olarak kabul edilmesinde hukuki isabetsizlik bulunmadığından…” Y. 16. Ceza Dairesi 2019/11074 E. , 2020/2040 K.

Devlet Kurumlarını Aşağılamanın Farklı Bir Suç Olması

“…Sanık tarafından “10 Kürt çocuğunun polis tarafından katledildiği…. Bu tehdit kürtlere karşı savaş ilanıdır….” şeklindeki paylaşımın Türkiye Cumhuriyeti Devleti emniyet teşkilatını Kürtlere karşı katliam yapan kurum olarak göstermek suretiyle, TCK’nın 301/2 maddesindeki suçun unsurlarının oluştuğunun kabulü yerine suç vasfında yanılgıya düşülerek halkı kin ve düşmanlığa tahrik suçundan hüküm kurulması…” Y. 16. Ceza Dairesi 2017/2825 E. , 2018/639 K.