İstihkak İddiası Haczi Engeller Mi?
Haciz talebinin yerine getirilmesi konusunda icra müdürüne kural olarak yetki tanınmamıştır. Bunun iki istisnası:
- Haczedilen miktarın alacağa yetecek kadar olmasına,
- Malın haczedilebilir olup olmadığına ilişkindir. (Örnek karar için bkz: Y. 12. Hukuk Dairesi 2021/422 E. , 2021/5042 K.)
İstihkak iddiası ise haczedilebilirliği etkileyen bir husus değildir. Dolayısıyla icra müdürü, istihkak iddiası sebebiyle malın haczedilemezliğine karar veremez. Bir diğer deyişle, istihkak iddiası haczi engellemez.
- “…tanınan takdir yetkisi, İİK’nun 82. maddesi kapsamında malın haczi kabil olup olmadığı ile sınırlı olup, icra müdürünün bunun dışında, haciz yapılan adresin 3. kişiye ait olduğu gerekçesiyle haciz talebini reddetme yetkisi olmadığı gibi haczedilen şeyin İİK’nun 83/c maddesi kapsamında olup olmadığını takdir etme yetkisi de bulunmamaktadır…” Y. 12. Hukuk Dairesi 2015/9066 E. , 2015/20665 K.
Borçlu veya üçüncü kişi tarafından istihkak iddiasında bulunulması durumunda, icra memuru bunu tutanağa geçirmekle yetinmelidir. Zira istihkak iddiası için özel olarak İİK m. 97 ve 99 hükümleri öngörülmüştür.
- “…Üçüncü kişi tarafından istihkak iddiasında bulunulması halinde, icra müdürlüğünce yapılması gereken iş, istihkak iddiasının tutanağa geçirilip İİK’nun 97. ve 99. maddeleri uyarınca istihkak prosedürünü işletmekten ibarettir…” Y. 12. Hukuk Dairesi 2019/4975 E. , 2019/7096 K.
Aynı şekilde, alacaklının taşınır haczi için gösterdiği adres borçluya ait olmasa bile, icra müdürü alacaklının belirttiği adreste haciz yapmak zorundadır. Adresin borçluya ait olup olmadığına ilişkin uyuşmazlık istihkak davasının konusudur.
- “…Buna göre, icra müdürü alacaklının gösterdiği adreste haciz yapmak zorundadır. Hacizden sonra, üçüncü kişiler veya alacaklı icra mahkemesinde istihkak davası açabilirler. O halde, icra müdürlüğünce, alacaklının talebi üzerine bildirilen adreste haciz uygulanmasına karar verilmesi yerinde olup, şikayetçi üçüncü kişinin, anılan konuda şikayette bulunma hakkının olmadığı anlaşıldığından…” Y. 12. Hukuk Dairesi 2018/958 E. , 2018/6688 K.
- “…Somut olayda da, icra müdürlüğünce; alacaklının gösterdiği adreste, haciz ve muhafaza işleminin yapılması yönünde haciz talimatı yazılmasına karar verilmesi gerekirken, ”haciz mahallinin borçluya ait olmadığının tespit edildiğinden” bahisle talebin reddedilmesi doğru değildir. Zira, yukarıda belirtildiği şekilde, icra müdürünün haciz uygulamasından sonra 3. kişinin istihkak iddiasında bulunması mümkün olup, icra müdürlüğü kararında yer alan, haciz istenen adresin borçluya ait olmadığı yönündeki gerekçe, ancak, istihkak davası sırasında tartışılıp değerlendirilebilecek hususlardandır…” Y. 12. Hukuk Dairesi 2016/17335 E. , 2017/440 K.
Durum böyle olmakla beraber, istisnai bir düzenlemeye Avukatlık Kanunu’nda düzenlenen karşı vekalet ücretine ilişkin hükümde rastlıyoruz. Avukatlık Kanunu m. 164/son hükmü şu şekildedir: “Bu ücret, iş sahibinin borcu nedeniyle takas ve mahsup edilemez, haczedilemez.”.
Dolayısıyla karşı vekalet ücreti “haczedilemez” haklardan sayıldığından, icra müdürünün haczedilebilirlik konusunda takdir yetkisi vardır. Takibin tarafı olmayan üçüncü bir kişinin hakkı söz konusu olmasına rağmen istihkak iddiası prosedürüne gerek yoktur.
- “…1136 Sayılı Avukatlık Kanunu’nun 164/son maddesinde; Dava sonunda, kararla tarifeye dayanılarak karşı tarafa yüklenecek vekalet ücreti avukata aittir. Bu ücret, iş sahibinin borcu nedeniyle takas ve mahsup edilemez, haczedilemez.” düzenlemesi yer almaktadır.Öte yandan İİK. nun 82/son maddesi uyarınca “İcra memuru, haczi talep edilen mal veya hakların haczinin caiz olup olmadığını değerlendirir ve talebin kabulüne veya reddine karar verir.” Buna göre icra takibinin alacaklısının borcundan dolayı avukata ödenecek icra vekalet ücretine haciz konulamayacağından, icra memurunun işlemi Avukatlık Kanunu’nun 164/son ve İİK. nun 82/son maddesine uygun olup…” Y. 12. Hukuk Dairesi 2015/1784 E. , 2015/11571 K.
İstihkak İddiasının Muhafazalı Hacze Etkisi
Muhafazalı haciz için ise özel hükümler getirildiği görülmektedir. Haczedilen malın üçüncü kişiye ait olduğu iddia ediliyorsa bu mal üzerinde muhafaza işlemi uygulanamayacaktır. Fakat bunun için istihkak iddiasında bulunan üçüncü kişinin yedieminliği kabul etmesi gerekir. Bu husustaki ilk düzenleme olarak İİK 97/a hükmü karşımıza çıkmaktadır.
Bir taşınır malı elinde bulunduran kimse onun maliki sayılır. Borçlu ile üçüncü şahısların taşınır malı birlikte ellerinde bulundurmaları halinde dahi mal borçlu elinde addolunur. (Ek üçüncü ve dördüncü cümle:24/11/2021-7343/8 md.) Bu hâlde üçüncü şahıs yedieminliği kabul ettiği takdirde bu mal muhafaza altına alınmaz. Ancak 97 nci maddenin birinci fıkrası uyarınca takibin devamına karar verilmesi hâlinde mal muhafaza altına alınabilir.
İİK m. 97/a-1
Maddenin atıf yaptığı 97/1 hükmü, istihkak iddiasına alacaklı veya borçlu tarafından itiraz edildiğinde icra memurunun dosyayı icra mahkemesine vereceğini düzenlemektedir. İcra mahkemesi de bunun üzerine takibin devamına veya talikine karar verecektir. Eğer devam kararı verilirse, alacaklı, söz konusu malın muhafazasını isteyebilir.
Bir diğer düzenleme ise İİK 99 hükmünde karşımıza çıkmaktadır.
Haczedilen şey, borçlunun elinde olmayıp da üzerinde mülkiyet veya diğer bir ayni hak iddia eden üçüncü kişi nezdinde bulunursa, bu kişi yedieminliği kabul ettiği takdirde bu mal muhafaza altına alınmaz. İcra müdürü, üçüncü kişi aleyhine icra mahkemesinde istihkak davası açması için alacaklıya yedi gün süre verir. Bu süre içinde icra mahkemesine istihkak davası açılmaz ise üçüncü kişinin iddiası kabul edilmiş sayılır. Alacaklı tarafından süresinde açılan dava sonuçlanıncaya kadar, haczedilen malın satışı yapılamaz. Haczin, üçüncü kişinin yokluğunda yapılması ve üçüncü kişi lehine istihkak iddiasında bulunulması halinde de bu fıkra hükmü uygulanır.
İİK m. 99
Avukat Oğuzhan Yazıcı, 2017 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun olduktan sonra stajını tamamlamış ve ruhsatını aldığından beri İstanbul Barosu'na bağlı olarak avukatlık yapmaktadır. Özel hukuk alanındaki yüksek lisansını da İstanbul Üniversitesinde tamamlamıştır. (ORCID ID: 0009-0005-8249-8432)
Kurumsal icra (para tahsili) işleri yapmamaktayız. Dolayısıyla lütfen kendisini adımızla tanıtıp çeşitli nedenlerle sizden para isteyenlere para göndermeyin. Sahte hesaplarla iletişime geçenlere karşılık dahi vermeyin.