Şirket Alacaklarının Takibi ve Tahsili

Türk hukukunda şirketler, şahıs şirketleri (kollektif ve komandit) ve sermaye şirketleri (anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş şirket) olarak ikiye ayrılmaktadır. Bunların yapacakları alacak takibi de tıpkı gerçek kişilerin alacaklı olduğu dosyalardaki gibidir. Fakat bir şirket alacağının hangi yöntemle takip edileceği, şirketin verdiği hizmetin tipine ve borcun ne tür bir belgeye dayandığına göre değişecektir.

Dayanılan Belgeye Göre: İlamlı ve İlamsız Takip

Alacaklının elinde bir mahkeme kararı ya da ilam niteliğine sahip bir belge varsa itiraz etmesi daha zor bir takip türü olan ilamlı takip kullanılabilir. İlam niteliğindeki belgeler İİK m. 38 hükmünde sayılmıştır. Maddeye göre mahkemede yapılan sulh ve kabuller; düzenleme biçimindeki noter senetleri; istinaf ve temyiz kefaletnameleri ile icra dairesindeki kefaletler bu tür belgelerdendir. Bir mahkeme kararı ya da İİK m. 38’de sayılan bu belgeler mevcut değilse ilamsız takip yoluna başvurulacaktır.

Hizmetin Aboneliğe İlişkin Olup Olmamasına Göre: MTS Takibi ve Normal Takip

Tüketicinin mal veya hizmeti belirli aralıklarla edinmesini sağlayan sözleşmeler abonelik sözleşmeleridir. Örneğin alacaklı olan şirket, borçlusuna her ay bir dergi sayısı gönderiyorsa; internet hizmeti sunuyorsa; elektrik, su, doğalgaz hizmeti sağlıyorsa; düzenli olarak yemek veriyorsa burada bir abonelik sözleşmesinin olduğunu söyleyebiliriz. Abonelik sözleşmesinden kaynaklanan borçların takibi MTS (Merkezi Takip Sistemi) üzerinden de yapılabilmektedir. Bu dosyalar diğer dairelerden farklı bir icra dairesi bünyesinde yürütülürler. Örneğin İstanbul (Çağlayan) ve Anadolu (Kartal) Adliyelerindeki icra daireleri yirminin üzerine çıkan numaralara sahipken, MTS ile ilgilenen yalnızca İstanbul Abonelik Sözleşmeleri İcra Dairesidir. MTS üzerinden takip yapabilen avukat normal takibe kıyasen çok daha çabuk takip başlatabilmekte ve daha hızlı sonuca ulaşabilmektedir. Zira avukatlar adliyeye uğramadan bazı önemli işlemleri bilgisayar üzerinden halledebilme yetkisine sahip olurlar.

MTS üzerinden alacağı tahsil edebilmek için vekile verilen vekaletname tek başına yeterli olmamaktadır. Bunun için şirket sahibi ya da yetkilisi öncelikle UYAP Kurum Portalı üzerinden MTS başvurusu yapmalıdır. Başvurusu onaylanan şirket yetkilisi, sistem üzerinden avukat tanımlaması yapabilecektir.

Abonelik sözleşmesine ilişkin olmayan borçlar ise normal yoldan takip edilecektir. Örneğin araba kiralama işiyle uğraşan bir şirketin aracına müşterisi hasar verdiyse ilamsız takip yoluna başvurabilir. Ya da her iki tarafın da tacir, şirket olduğu bir ilişkiden doğan bir uyuşmazlık da söz konusu olabilir. Mesela odalarında kullanılmak üzere dolap siparişleri veren bir otel işletmesinin anlaştığı mobilya firması para ödenmiş olmasına rağmen borcunu yerine getirmezse ticari bir ilişkiden doğan uyuşmazlık söz konusu olur. Ticari uyuşmazlıklarda arabuluculuk yöntemine başvuru şartı davalar açısından söz konusu olduğundan öncelikle alacağın takibine başvurulmasında sakınca yoktur. Fakat takibe itiraz edilmesi durumunda itirazın iptali davası açılmadan evvel arabulucuya başvurulması zorunludur.

Alacağın Belgeye Dayanması Zorunlu Mudur?

İlamsız takiplerde belgeye dayanma zorunluluğu yoktur. Fakat alacağa ilişkin bir belgenin eklenmediği dosyanın başarıya ulaşma ihtimali diğerlerine nazaran daha düşük olacaktır. Zira dosya itiraza uğradığı vakit dava açılması gerekecek ve bu davada alacaklı borcu ispat etmekle yükümlü olacaktır.

Takip Hangi Adliyede Başlatılmalıdır?

Yetki meselesi HMK hükümlerine göre çözülecektir. Dolayısıyla öncelikle borçlunun yerleşim yerinin yetkili olduğunu söyleyebiliriz. Bir sözleşme söz konusu ise bu sözleşmenin ifa edileceği yerdeki icra daireleri de yetkilidir. Ancak sözleşmede özel olarak “Bu sözleşmeden doğan uyuşmazlıklarda İstanbul Anadolu Mahkemeleri ve İcra Daireleri yetkilidir.” gibi bir madde yer alabilir. Bu durumda borçlunun yerleşim yeri ve sözleşmenin ifa edileceği yer başka bir yer olsa bile avukatın Anadolu icra dairelerinde başlatacağı alacak takibi hukuka uygun olur.