Tasarlayarak Kasten Öldürme Suçu ve Cezası

Tasarlayarak kasten öldürmenin cezası ağırlaştırılmış müebbet hapistir. TCK 82/1-a hükmünde düzenlenen bu suç, eskiden “taammüden adam öldürme” olarak da bilinmekteydi. 765 sayılı eski TCK’nin 450. maddesinde de bu suç için ağırlaştırılmış müebbet hapis öngörüldüğünden, ceza miktarında değişikliğine gidilmediğini görmekteyiz.

Kasten Öldürme Hangi Koşullarda Tasarlayarak İşlenmiş Sayılır?

Tasarlayarak kasten öldürmenin koşullarıyla ilgili doktrinde temel olarak iki teori mevcuttur.

1. Soğukkanlılık teorisine göre:
   • Suç işleme kararıyla suç tarihi arasında zaman geçmiş olmalıdır.
   • Failin suçu işlerken soğukkanlılıkla hareket etmesi.
2. Plan kurma teorisine göreyse:
   • Suç işleme kararıyla suç tarihi arasında zaman bulunmalı.
   • Aradan geçen zamanda suçun nasıl işleneceği planlanmalı.

Yargıtay’a göre ise, kasten öldürmenin tasarlayarak işlenmiş sayılması için:

1. Öldürme kararı şarta bağlanmadan alınmalı,
2. Kararın alınmasıyla suç tarihi arasında ruhsal dinginliğe ulaşmaya elverişli miktarda süre geçmesine rağmen karardan dönülmemeli,
3. Öldürme neticesine götüren eyleme hazırlık yapılmalı ve bu eylem neticeye ulaşana kadar sonuna kadar devam ettirilmeli.

Örneğin aşağıdaki karara konu olayda öldürme kararının alınması, sanık ile maktul arasındaki bozulan ticari ilişkilerin bozulmasından sonrasına tekabül etmektedir. Fail, suçun işlenmesi için yurtdışından da birilerini çağırarak tasarlayarak kasten öldürme suçunu işlediğini açık hale getirmiştir.

• “…taraflar arasında niteliği ve kapsamı tam olarak bilinmeyen bu ticari ilişkiler yüzünden sanık … ve sanık …’un dünyanın çeşitli yerlerinden çağırmış oldukları sanıkları ülkemizde toplayarak, tasarlamış oldukları plan çerçevesinde maktulü öldürdükleri, cesedinden kurtuldukları ve ülkemizi terk ettikleri anlaşılan olayda…” Y. 1. Ceza Dairesi 2021/10415 E. , 2021/15225 K.

Yargıtay’ın bazı kararlarında eylemin “plan dahilinde” işlenmiş olması da koşullar arasında sayıldığını görmekteyiz. Aşağıdaki karar bunun bir örneğidir.

• “…Sanık … hakkında maktul …’e yönelik nitelikli kasten öldürme suçundan kurulan hükmün incelenmesinde, Dairemizin yerleşmiş uygulamalarına göre, “Tasarlama” halinin kabulü için öldürme kararının şarta bağlı olmadan alınması, ruhsal dinginliğe ulaşıldığını kabule elverişli makul bir süre geçmesine karşın eylem kararlılığından dönülmemesi ve belli bir hazırlık yapılarak sebat ve ısrarla bir plan dahilinde öldürme fiilinin gerçekleştirilmesi gerekmekte olup, bu yönde sanığın suçu tasarlayarak işlediğine ilişkin dosyada delil bulunmadığı anlaşılmakla…” Y. 1. Ceza Dairesi 2018/3068 E. , 2021/2206 K.

Tasarlayarak Kasten Öldürmede Karar ve Suç Tarihi Arasındaki Zaman

Yargıtay uygulamasında, öldürmenin tasarlayarak işlendiğinin kabul edilmesi için, kararın verildiği andan suç tarihine kadar, ruhsal dinginliğe ulaşmaya elverişli süre geçmiş olmalıdır. Bu süre her olayda farklı değerlendirilecektir. Örneğin aşağıdaki karara konu olayda, bir gün öncesinden alınan kararla işlenen suç dahi tasarlayarak kasten öldürme kapsamında değerlendirilmiştir.

• “…maktulün sanığın kayınpederi olduğu, sanığın ailesindeki yaşanan geçimsizliklerin son bulmasını sağlamak için olay gününde bir gün önce kayınpederini öldürme kararı aldığı, olay anına kadar bu kararından vazgeçmeyerek , evde bulunan dehreyi alarak maktulun evine gittiği , kilitli olan kapıyı açarak içeri girdiği, maktul salonda uyur vaziyette iken kafasına dehre ile birden fazla kez vurmak suretiyle maktulu öldürdüğü anlaşılan olayda; Sanığın maktulü öldürme kararı ile fiilin icrası arasında makul sürenin geçtiği, sebat ve ısrarla kararından dönmediği anlaşılmakla, tasarlayarak kasten öldürme suçunun koşullarının bulunduğu gözetilmeksizin, sanığın TCK’nin 82/1-e maddesi yanında TCK’nin 82/1-a maddesi uyarınca da cezalandırılmalarına karar verilmesi yerine yazılı şekilde hüküm kurulması, Bozmayı gerektirmiş olup…” Y. 1. Ceza Dairesi 2021/7024 E. , 2021/11337 K.

Aşağıdaki olayda da aradan bir gün geçmiş olmasına rağmen, Yargıtay, somut olayı değerlendirerek makul bir sürenin geçmediği kanaatinde bulunmuştur. Dolayısıyla her olayın kendi içinde değerlendirileceği unutulmamalıdır.

• “…Maktul ile aynı cezaevinde çalışan ve aralarında gönül ilişkisi bulunduğu dosya kapsamından anlaşılan tanık Melek’in olaydan önceki gün mahkum sevki sırasında şoförlüğünü sanığın yaptığı araçtan inerken kapıya hafif şekilde sıkışması nedeni ile sanığın aksi sabit olmayan savunmalarına göre, sanık ile maktul arasında tartışma yaşandığı ve maktulün kendisini tehdit ettiği, maktulün kendisine zarar vermesini önlemek amacıyla olay günü evden çıkarken yanına bıçak aldığı, cezaevinde maktulü gördüğünde kendisine saldıracağı düşüncesine kapılıp bıçaklayarak öldürdüğü anlaşılan olayda; Suçun tasarlanarak işlendiğinin kabulü için; sanığın eylemini gerçekleştirmeye olay tarihinden önce karar vermesi, kararına sebat ve ısrar göstermesi, kararı ile icrası arasında makul bir süre geçmesinin gerektiği, oysa somut olayda sanığın öldürme kararı vermesi ile eylemi arasında, kararını soğukkanlı bir şekilde tekrar gözden geçirmesi için yeterli sürenin geçtiğine dair her türlü şüpheden uzak, somut ve inandırıcı kanıtların bulunmadığı anlaşıldığı halde, TCK’nin 81/1, 29. maddeleri uyarınca cezalandırılması yerine, suç niteliğinde yanılgıya düşülerek, yazılı biçimde “tasarlayarak öldürme” suçundan aynı Kanun’un 82/1-a maddesi uyarınca cezalandırılmasına karar verilmesi, Bozmayı gerektirdiğinden…” Y. 1. Ceza Dairesi 2021/8866 E. , 2021/14845 K.

Öldürme Kararının Ne Zaman Verildiğinin Saptanamaması

Öldürme kararının ne zaman verildiği saptanamıyorsa, sanık şüpheden faydalanacaktır. Dolayısıyla tasarlayarak kasten öldürmeden değil, TCK m. 81’de düzenlenen temel halden ceza verilir.

• “…Tasarlamanın kabulü için öldürme kararının şarta bağlı olmadan alınması, ruhsal dinginliğe ulaşıldığını kabule elverişli makul bir süre geçmesine rağmen eylem kararlılığından dönülmemesi ve belli bir hazırlıkla sebat ve ısrarla öldürme fiilinin gerçekleştirilmesi gerekmekte olup, yargılamaya konu olayda, sanıkların, mağdurları öldürme kararını ne zaman verdikleri kesin olarak belirlenemediğinden; kasten öldürme suçuna teşebbüsten 5237 sayılı TCK’nun 81 ve 35/2. maddeleri uyarınca hüküm kurulması yerine, yasal ve yeterli gerekçesi de gösterilmeden yazılı şekilde tasarlayarak öldürmeye teşebbüsten mahkumiyet kararı verilmesi suretiyle sanıklara fazla ceza tayini…” Y. 1. Ceza Dairesi 2013/5396 E. , 2014/697 K.

Örneğin aşağıdaki karara konu olayda, sanıklar öldürme amacıyla pusu kurmuş olmalarına rağmen, öldürme kararından sonra ruhsal dinginliğe yetecek sürenin geçip geçmediği belirlenememiştir. Zira kararın ne zaman alındığının tespiti yapılamamıştır.

• “…Kırmızıtepe ailesine mensup sanıklar ile maktul Cengiz ve mağdurlar … ve Kasım arasında Konurtepe mezrasında hayvan otlatmaları nedeniyle husumet bulunduğu, olay günü sanıkların ellerinde silahla beklemeye başladıkları, mağdurların araziye hayvan otlatmak amacıyla geldikleri sırada ateş altında kaldıkları, ateş altında kalan mağdurların taşlarla çevrili açık hayvan barınağına kendilerini siper ederek maktulü arayıp yardım istedikleri, maktulün av tüfeği ile olay yerine geldiği ve orada bulunan etrafı taşlarla çevrili ağılın içerisine gizlendiği, sanıkların G3 ve kalaşnikof marka av tüfekleri ile çok sayıda ateş ettikleri, maktülün yanında getirdiği av tüfeği ile sanıklara karşılık verdiği sırada kafasından vurularak öldüğü anlaşılan olayda; Suçun taammüden işlendiğinin kabulü için, sanıklarda suç işleme kastının oluşmasıyla, tasarladığı eylemi icra arasında makul bir sürenin geçmesi ve ruhi sükunete varılmasına rağmen öldürme kararında sebat edilmesinin zorunluluğu karşısında somut olayda sanıkların öldürme eylemine ne zaman karar verdikleri kesin olarak tespit edilemediğinden, suçun tasarlanarak işlendiğine dair yeterli delil bulunmadığı gözetilerek sanıkların öldürme ve öldürmeye teşebbüs suçlarından eylemine uyan TCK’nin 81/1. maddesi uyarınca cezalandırılmaları yerine, TCK’nin 82/1-a maddesi uyarınca cezalandırılmalarına karar verilmesi suretiyle sanıklar hakkında fazla cezalar tayini…” Y. 1. Ceza Dairesi 2021/6980 E. , 2021/13005 K.

Öldürme saikine yol açan olay ile suç tarihi arasında ruhsal dinginliğe yetecek kadar sürenin bulunmasının da tek başına yeterli olmadığı da belirtmemiz gerekir. Zira fail, maktul tarafından haksız fiile uğramış olsa bile, bu husus öldürme kararının o anda alındığını kesin olarak göstermez.

• “…sanığın, Cumhuriyet Başsavcılığında alınan ifadesinde “Av tüfeği bana aittir. Yaklaşık 5-6 ay önce ben bu tüfeği …’da ismini hatırlamadığım ve tanımadığım bir şahıstan aldım ve otobüs ile ben bu tüfeği köydeki evimize getirmiştim.”, Bölge Adliye Mahkemesinde alınan beyanlarında “Ben söz konusu tüfeği 2014 yılında almıştım. Söz konusu tüfek o zamandan beri köyde duruyordu.” şeklinde çelişkili beyanda bulunduğu, bu suretle sanığın annesinin ilişki yaşadığını öğrenmesine binaen tüfekle birlikte köyüne geldiği yönünde herhangi bir delil bulunmadığı, sanığın, annesi ile maktul arasındaki ilişkiyi öğrenmesinden itibaren öldürme kararını alması için yeterli bir süre geçtiği tüm olay kapsamından anlaşılmış ise de aradan geçen ve tasarlamanın varlığı için yeterli olan zamana rağmen, öldürmeye ne zaman karar verdiği ve sebat göstererek eylemini gerçekleştirdiğine dair yeterli kanıt bulunmadığından, sanığın kasten öldürme suçundan cezalandırılması yerine yazılı şekilde tasarlayarak kasten öldürme suçundan hüküm kurulması…” Y. 1. Ceza Dairesi 2020/5365 E. , 2021/13930 K.

Benzer şekilde aşağıdaki karara konu olayda da, maktul tarafından devamlı olarak tehdit edilen failin tasarlayarak öldürmediği sunucuna ulaşılmıştır. Kararda açık olarak belirtilmese de, olayda hem öldürme kararının ne zaman alındığının tespit edilememesi, hem de devamlı süregelen haksız tahriklerden ötürü ruhsal dinginliğe erişilebilindiğini kabul etmenin güç olması sebebiyle kararın yerinde olduğunu düşünüyoruz.

• “…Sanık ile maktulün akraba olup maktul …’ün, sanığın eşi olan Bekar ile suç tarihinden yaklaşık 10 yıl kadar önce duygusal ilişki yaşamaya başladığı, olay tarihine kadar da dinlenen tanık beyanları, cep telefonu inceleme tutanaklarından anlaşıldığı üzere bu ilişkisini sürdürdüğü bir yandan da sanığı bu durumdan haberdar olmasını sağladığı, sanığa eşinden ayrılması yönünde tehdit içerikli mesajların yollandığı, sanığın eşinden ortak ikametlerine dönmesi ve evliliklerine devam etmelerini talep etmesine karşılık eşinin de kendisine cevaben maktul tarafından tehdit edildiğini ve eve dönemeyeceğini söylediğinin sanık savunmaları ve kısa mesaj ekran görüntülerinden tespit edildiği, suç tarihinde sanığın maktulün iş yerine girdiği esnada yanında getirdiği mutfak bıçağı ile saldırarak kesici alet yaralanmasına bağlı iç kanama sonucu ölümüne sebep olduğu olayda; Dairemizin yerleşmiş uygulamalarına göre, “tasarlama” halinin kabulü için öldürme kararının şarta bağlı olmadan alınması, ruhsal dinginliğe ulaşıldığını kabule elverişli makul bir süre geçmesine karşın eylem kararlılığından dönülmemesi ve belli bir hazırlık yapılarak sebat ve ısrarla bir plan dahilinde öldürme fiilinin gerçekleştirilmesi gerekmekte olup, bu yönde sanığın suçu tasarlayarak işlediğine ilişkin dosyada delil bulunmadığı anlaşılmakla; sanık …’ın TCK’nin 81, 29 ve 62. maddeleri uyarınca cezalandırılması yerine, suçun niteliğinde yanılgıya düşülerek, yazılı şekilde tasarlayarak öldürme suçundan hüküm kurulması…” Y. 1. Ceza Dairesi 2021/6673 E. , 2021/14479 K.

Tasarlayarak Kasten Öldürme Suçuna Örnek Olaylar

Kiralık Katil Tutarak Öldürtme

Bir kişiyi öldürmesi amacıyla tetikçi veya bir diğer deyişle kiralık katil tutan kişi, suça iştirakini çoğu zaman tasarlayarak sağlayacaktır. Dolayısıyla hem kiralık katil katil hem de kendisi ağırlaştırılmış müebbet hapisle cezalandırılabilir. Örneğin aşağıdaki olayda, eşinin kendisini aldattığı kişiyi öldürmesi için kiralık katil tutan kişinin tasarlayarak kasten öldürme suçuna iştirak ettiği kabul edilir.

• “…Dosya kapsamına göre; …’ün eşi … ile ilişkisi olan …’in öldürülmesi için sanıklar … ve … ile para karşılığında anlaştığı, sanıklar … ve …’in olay günü maktulün içinde bulunduğu aracı bir süre araçla, aracın dağ yoluna girmesi üzerine ise yaya olarak takip ederek araç durduğunda ateş etmek suretiyle önce aracın şoför koltuğunda bulunan maktul …’ı sonra maktul …’i öldürdükleri olayda; …’in öldürülmesi eyleminin, sanıkların önceden verdikleri suç işleme kararı doğrultusunda ve eylemin icrasına kadar geçen tasarlamaya elverişli makul süre içinde verilen kararda sebat ve ısrar ederek ve karardan dönmeyerek gerçekleştirilmiş olması karşısında tasarlama suretiyle işlendiği anlaşıldığı halde sanıkların tasarlayarak öldürme suçundan 5237 sayılı TCK’nin 82/1-a maddesi gereğince cezalandırılmaları yerine kasten öldürme suçundan cezalandırılmaları suretiyle eksik cezaya hükmolunması…” Y. 1. Ceza Dairesi 2020/3678 E. , 2021/13943 K.

Maktulün Güvenini Kazanmak İçin Arkadaşlık Bağı Kurulması

Öldürülmesi düşünülen kişinin güvenini kazanabilmek onunla arkadaşlık kurulması, eylemin soğukkanlılıkla ve planlanarak işlendiğine emare olabilecektir.

• “…sanık …’in maktul ile ilk olarak 22/07/2006 tarihinde iletişime geçtiği, bir şekilde maktulün güvenini kazanarak görüşmelerini sıklaştırdığı,olay günü yapılan plan doğrultusunda maktulü yanına çağırarak öldürdüğü ve iki farklı tabancanın kullanıldığı olayda; sanık …’in maktulü öldürmeye önceden karar verip, tasarlamayı kabule elverişli makul süre içerisinde vermiş olduğu kararda sebat edip kararından dönmeyerek yapmış olduğu plan dahilinde ve soğukkanlılıkla eylemini gerçekleştirmek suretiyle öldürdüğü anlaşılmakla, tasarlamanın şartları bulunduğu ve maktule yönelik eyleminin TCK’nın 82/1-a maddesi gereğince tasarlayarak kasten öldürme suçunu oluşturduğu gözetilmeden…” Y. 1. Ceza Dairesi 2018/5086 E. , 2021/11356 K.

Silahın Olay Yerinde Önceden Gizlenmesi

• “…Sanık …’nin, önceden belli olan duruşma gününde, adliyeye girerken aranacağını bildiği halde suç aleti olan silahı yanında getirerek otoparkta gizlemesi nazara alındığında, sanığın suç işleme kararını önceden verdiği, karar ile fiilin icrası arasında makul sürenin geçtiği, sebat ve ısrarla kararından dönmediği anlaşılmakla, tasarlayarak kasten öldürme suçunun koşullarının bulunduğu gözetilmeksizin, sanıkların TCK’nın 82/1-a-j maddesi uyarınca cezalandırılmasına karar verilmesi yerine suç vasfında yanılgıya düşülerek yazılı şekilde TCK’nun 82/1-j maddesi uyarınca cezalandırılmalarına karar verilmesi…” Y. 1. Ceza Dairesi 2018/2952 E. , 2021/10700 K.

Failin Öldürmeden Yakın Zaman Önce Silah Edinmesi

Fail, öldürme eyleminde kullandığı silahı suç tarihinden kısa süre önce edinmişse, bu husus tasarlayarak kasten öldürme suçunun bulunduğuna emare olabilir.

• “…Dosya kapsamına göre; maktul ile sanık arasındaki ilişkinin maktul tarafından sonlandırıldığı ancak sanık tarafından bu durumun kabul edilmediği, maktulün sanık tarafından tehdit edilmeye başlandığı, bu nedenle maktulün başvurusu üzerine kolluk amiri tarafından koruma kararı verildiği ve bu kararın Kayseri 6. Aile Mahkemesinin 16.07.2019 tarih ve 2019/360 Değişik İş sayılı kararı ile onaylandığı, sanığın bu kararı suç tarihinden kısa süre önce 28.07.2019 tarihinde ihlal ettiği, bu nedenle alınan maktul beyanı, sanık tarafından tanık …’e gönderilen mesajlar, sanığın tabancayı olaydan 1 hafta önce tedarik ettiğine ilişkin beyanı,olay günü ve öncesinde maktulü takip ettiği, olay anında saklanarak eylemini gerçekleştirmek için uygun zamanı beklediği olayda, sanığın maktulü öldürme kararını,maktulü takibi sonucu başka bir erkek şahsın aracına bindiğini görmesi üzerine önceden verip, tasarlamayı kabule elverişli makul süre içerisinde vermiş olduğu kararda sebat edip kararından dönmeyerek yapmış olduğu plan dahilinde ve soğukkanlılıkla eylemini gerçekleştirmek suretiyle maktulü öldürdüğü anlaşılmakla, tasarlamanın şartları bulunduğu ve maktule yönelik eyleminin TCK’nın 82/1-a maddesi gereğince tasarlayarak kasten öldürme suçunu oluşturduğu gözetilmeden yazılı şekilde TCK’nın 81. maddesi uyarınca hüküm kurulması suretiyle suçun nitelendirilmesinde yanılgıya düşülmesi…” Y. 1. Ceza Dairesi 2020/2426 E. , 2021/8196 K.

Olayın Bütünüyle Değerlendirilmesi

Her suçta olduğu gibi, tasarlayarak öldürme suçunda da olayın bütünü değerlendirilerek neticeye ulaşılacaktır. Örneğin aşağıdaki karara konu olayda fail, “öldürmeyi aklıma koydum” diye bir ifade vermiş olmasına rağmen Yargıtay olayın bütününü değerlendirerek tasarlamanın bulunmadığına kanaat getirmiştir.

• “…sanığın Cumhuriyet savcısına verdiği ifadesinde “öldürmeyi aklıma koydum” şeklinde soyut bir beyanı varsa da savunma bütünlüğünde tasarlamaya dönük kastı gösteren hususlar yer almaması karşısında, eyleminin 5237 sayılı TCK’nin 81/1, 53. maddeleri uyarınca kasten öldürme suçu niteliğinde olduğu gözetilmeden, suçun nitelendirilmesinde yanılgıya düşülerek yazılı şekilde TCK’nın 82/1-a maddesi uyarınca sanığın cezalandırılmasına karar verilmesi…” Y. 1. Ceza Dairesi 2020/1822 E. , 2021/5124 K.

Tasarlayarak Kasten Öldürme Suçunda Cezayı Etkileyen Haller

Sonuç ceza belirlenirlen, TCK m. 61/5 uyarınca sırasıyla teşebbüs, iştirak, zincirleme suç, haksız tahrik, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı ve cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsi sebeplere ilişkin hükümler ile takdiri indirim nedenleri uygulanacaktır.

Teşebbüs İndirimi

Suçun koşullarını sayarken eylemin sonuna kadar devam etmesi gerektiğinden bahsetmiştik. Fakat neticeye ulaşılmamış olması tasarlama halinin bulunmadığı anlamına gelmez. Örneğin aşağıdaki olayda, mağdur ölü taklidi yaptığı için failler neticeye ulaşacak hareketlere devam etmemişlerdir. Bu durumda yine de faillere ceza verilir fakat hükmedilecek cezada indirim yapılır.

• “…Oluşa ve dosya içeriğine göre, olay tarihinde gece saat: 02.30 sıralarında maktul ve katılanların ikamet ettiği eve ellerinde silah olan yüzleri örtülü şahısların bu evi basarak maktul ve mağdurların silahla ateş etmeleri sonucu maktul …’ın ölümüne, müşteki …’nin 5 adet ateşli silah yaralanmasıyla yaşamını tehlikeye sokmayacak basit tıbbi müdahale ile giderilemeyecek derecede 4. derecede kemik kırığı oluşturacak şekilde yaralanmasına, katılan …’ın da 1 adet ateşli silah yaralanması sonucu yaşamını tehlikeye sokmayacak basit tıbbi müdahale ile iyileşemeyecek şekilde yaralanmasına neden oldukları, olay günü abisi olan maktulün evinde kalan katılan …’a da öldürme kastıyla ateş edildiği, ancak merminin …’ın başının çok az üzerinden geçtiği, …’ın kendisini öldü gibi göstermek amacıyla yere atması sonucu sanıklar tarafından müşteki …’un da öldüğü düşüncesiyle olay yerinde bırakıp ayrıldıkları olayda; Teşebbüs nedeniyle 13 yıldan 20 yıla kadar hapis cezası öngören 5237 sayılı TCK’nin 35. maddesi ile yapılan uygulama sırasında, katılan …’ın hiç isabet almaması dikkate alınarak alt sınırdan bir ceza tayini yerine yazılı şekilde 16 yıl hapis cezasına hükmolunması suretiyle fazla ceza tayini…” Y. 1. Ceza Dairesi 2021/11209 E. , 2021/14888 K.

Teşebbüs indirimi uygulanacaksa, tasarlayarak öldürme suçunda ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine onüç yıldan yirmi yıla kadar cezalandırma yapılır.

İştirak Hükümleri

Azmettirme

Suça azmettiren kişi, suçu kendisi işlemişcesine cezalandırılacaktır. Dolayısıyla azmettirenin failden daha az ceza alacağını düşünmek yanlış olur. Örneğin aşağıdaki olayda azmettiren, eşinden kurtulmak için başkasına telkinlerde bulunarak onu etkisine almış ve bu şekilde tasarlayarak öldürmeye azmettirmiştir. Doğrudan eyleme katılmaması cezasında indirime yol açmamıştır.

• “…sanık … ‘nin eşinden kurtulmak amacı ile bir süredir plan yaptığı ve bu amaçla özürlü raporu olan diğer sanığı etkilemek amacı ile sık sık eşinin onun tarafından öldürülmesi halinde ceza almayacağını kendisinin ise çok ceza alacağını infazının da yanacağını söylediği, bu durumun sanığın uzun süre önce bu suçu işlemeye karar verdiğini gösterdiği, bu kararından vazgeçmediği, iş yerinde 7,65 mm çaplı bir silahı olmasına rağmen daha az şüphe çekmek için ikinci bir silah temin ettiği, bu silahı …’e vererek kendisi yanında tanık olmasını sağlamak amacı ile arkadaşı ile ayrılırken, sanık …’i de diğer tanıklar ile birlikte eve yolladığı ve …’in evden tekrar çıkarak hastaneye gitmesini planladıkları, eylemi gerçekleştirmek için sanık …’in tıp merkezinde geceleyen maktüleyi dışarı çağırdığı ancak onun çıkmayarak sanığı içeri çağırması ile içeri girerek maktüleyi ateş etmek suretiyle öldürmesi şeklinde gerçekleşen eylemde tasarlamanın unsurlarının bulunduğu kanaatine varılmakla…” Y. 1. Ceza Dairesi 2021/43 E. , 2021/13986 K.

Kimi durumlarda azmettirenin alacağı ceza failin cezasından daha yüksek olacaktır. Şöyle ki, azmettiren üstsoy ve altsoy ilişkisinden kaynaklanan nüfuzunu kullanmışsa, cezası üçte birden yarısına kadar artırılır. Hatta azmettirilen çocuksa, aralarında altsoy ve üstsoy ilişkisi dahi aranmamaktadır.

Ayrıca azmettiren belli değilken, fail onun açığa çıkmasını sağlamışsa,

• Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine yirmi yıldan yirmibeş yıla kadar,
• Müebbet hapis cezası yerine onbeş yıldan yirmi yıla kadar hapis cezasına hükmolunabilir.
• Diğer hallerde verilecek cezada, üçte bir oranında indirim yapılabilir.

Yardım Etme (Tasarlayarak Öldürene Silah Verme, Telkinde Bulunma vd.)

Suça yardım etme üç şekilde söz konusu olabilir:

• a) Suç işlemeye teşvik etmek veya suç işleme kararını kuvvetlendirmek veya fiilin işlenmesinden sonra yardımda bulunacağını vaat etmek.
• b) Suçun nasıl işleneceği hususunda yol göstermek veya fiilin işlenmesinde kullanılan araçları sağlamak.
• c) Suçun işlenmesinden önce veya işlenmesi sırasında yardımda bulunarak icrasını kolaylaştırmak.

Dolayısıyla tasarlayarak kasten öldüren kişiye yapılan azmettirme derecesine varmamış telkinlerin “yardım etme” kapsamında cezalandırıldığını görüyoruz. Suçun işlenmesine yardım eden kişinin cezası şu şekilde olacaktır:

• Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektirmesi halinde, onbeş yıldan yirmi yıla;
• Müebbet hapis cezasını gerektirmesi halinde, on yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası verilir.
• Diğer hallerde cezanın yarısı indirilir. Ancak, bu durumda verilecek ceza sekiz yılı geçemez.

Teşebbüs indiriminin iştirak indiriminden önce geldiğini de belirtelim.

Aşağıdaki kararlara konu olaylarda, kişinin faile silah sağladığı için yardım eden sıfatıyla cezalandırılması gerektiği yönünde Yargıtay kararları mevcuttur.

• “…olaydan bir gün önce sanık …’ın olayda kullanılan silahı sanık …’e vermesi hususunun sanık …’ın oğlu …’un beyanlarına dayandırıldığı, kendisi de sanık olarak yargılanan …’un 01/08/2019 tarihli duruşmadaki beyanında, babası …’ın, …’e tabancayı verdiği sırada “ben artık bu işte yokum, sen ne yapacaksan yap” dediğini söylemesi karşısında, sanıklar … ve …’in bundan sonra hangi aşamada öldürme kararı verdiklerinin şüphede kalması karşısında; a) Tasarlamanın koşulları oluşmadığı halde, sanıkların 5237 sayılı TCK’nin 81. maddesi uyarınca kasten öldürme suçundan cezalandırılmaları yerine, suç vasfında yanılgıya düşülerek TCK’nin 82/1-a maddesi uyarınca cezalandırılmalarına karar verilmesi, b) Sanık …’ın olayda kullanılan silahı vermekten ibaret kalan eylemi nedeniyle “yardım eden” sıfatıyla TCK’nin 39/1. maddesi uyarınca cezalandırılması yerine, TCK’nin 38. maddesi uyarınca azmettirmekten sorumlu tutulması…” Y. 1. Ceza Dairesi 2021/6974 E. , 2021/14989 K.
• “…Oluşa ve dosya kapsamına göre; sanık … ile maktul …’ün 07/02/1995 yılında evlendikleri, 25/12/1996 yılında ise boşandıkları, fakat birlikte Belçika ülkesinde yaşamaya devam ettikleri, aralarındaki şiddetli geçimsizlik nedeniyle 2015 yılının Haziran ayında …’ün çocukları ile birlikte …’yu Belçika ülkesinde terk ederek …’e geldiği, Merkez Toroslar ilçesindeki ikametinde yaşamaya başladığı, …’ün … iline gelmesinden sonra sanık …’nun, eski eşini öldürmek için olay tarihinden 15 gün önce yurtdışından geldiği ve kardeşi sanık …’nun evinde kalmaya başladığı, olay günü de kızı … ile birlikte olan maktulü takip ederek, maktulle aralarında bir konuşma veya tartışma olmadan kızı …’i itip maktulü hedef alarak birkaç el ateş ettiği, devamında da yere düşen maktulün baş bölgesine tabancanın kabzasıyla defalarca vurmak suretiyle maktulü öldürdüğü olayda; sanık …’in, kardeşi sanık …’nin eski eşi …’ı öldürmek amacıyla Türkiye’ye geldiğini ve olayı tasarladığını bildiği halde öldürme kararını kuvvetlendirdiği ve suçta kullanılan silahı temin ederek bu amaçla sanık …’ye vermek suretiyle suça yardım ettiği anlaşıldığından TCK’nin 82/1-a, 39/2-c maddeleri uyarınca cezalandırılması yerine yazılı şekilde beraatine karar verilmesi…” Y. 1. Ceza Dairesi 2020/2036 E. , 2021/12561 K.

Tasarlayarak Öldürme Suçunda Nitelikli Halin Sirayeti

Suçu doğrudan işleyen fail için nitelikli hal söz konusu olmasa bile, o nitelikli hal azmettiren için geçerliyse Yargıtay bu hükmü de uygulamaktadır. Örneğin yakın akrabanın öldürülmesi için akrabalık bağı bulunmayan kişilerin azmettirildiği tasarlayarak öldürme suçlarında, Yargıtay, suçun “Üstsoy veya altsoydan birine ya da eş, boşandığı eş veya kardeşe karşı” işlenmesini de nitelikli halden sayan TCK m. 82/1-d’den de azmettireni sorumlu tutmaktadır.

• “…Maktul …’nın kasten öldürüldüğü sübuta eren dosyada maktulün kızı olan sanık … …’nın TCK’nin 40. maddesinde düzenlenen bağlılık kuralı gereğince TCK’nin 82/1-a maddesinden sorumlu tutulması gerekir iken TCK’nin 82/1-a-d maddelerinden sorumlu tutulmasının yasal mevzuata aykırı olduğunu düşündüğümüzden Dairemizin sanığın TCK’nin 82/1-a-d maddelerinden cezalandırılması gerektiğine dair çoğunluk görüşüne…” Y. 1. Ceza Dairesi 2021/11074 E. , 2021/15047 K. (Karşı oy)
• “… Somut olaya gelecek olursak, sanık … kendi öz babasını öldürmeleri için kendisiyle akrabalık bağı olmayan diğer sanıkları azmettirmiş, diğer sanıklar da tasarlayarak …’nin babasını öldürmüşlerdir. Sanık … dışındaki ceza alan diğer sanıkların (faillerin) TCK’nin 82/1-a maddesi gereği cezalandırılmaları yanında sanık …’nin de TCK’nin 40. maddesi gereği yine TCK’nin 38. maddesi delaletiyle 82/1-a maddesinden cezalandırılması gerektiği, …’nin 82/1-a maddesi yanında 82/1-d maddesinden sorumlu tutulamayacağı kanaatinde olduğumuzdan Dairemizin çoğunluk görüşüne katılmıyoruz…” Y. 1. Ceza Dairesi 2020/4542 E. , 2021/10614 K. (Karşı oy)

Öldürenin Failin Çocuk Olması ve Yaş Küçüklüğünün Cezaya Etkisi

12 yaşından küçük çocukların cezalandırılması mümkün değildir. Bunlar hakkında sadece güvenlik tedbirine hükmedilebilir. 12-15 yaş grubundakilerin ise alacakları ceza yarısına kadar indirilir. 15-18 yaş grubundakilerin cezasında ise üçte bir oranında indirim yapılacaktır. Ayrıntılı bilgi için Yaş Küçüklüğünde Ceza İndirimi ve Çocukların Ceza Yargılaması başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.

Haksız Tahrik İndirimi

Haksız tahrik durumunda failin cezasında indirim yapılacaktır. Şöyle ki:

• Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine onsekiz yıldan yirmidört yıla ve
• Müebbet hapis cezası yerine oniki yıldan onsekiz yıla kadar hapis cezası verilir.
• Diğer hallerde verilecek cezanın dörtte birinden dörtte üçüne kadarı indirilir.

Haksız tahrik indiriminin kasten öldürme suçlarına ilişkin örnekli özel anlatımı için Kasten Öldürme Suçunda Haksız Tahrik Nedeniyle Ceza İndirimi başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.

Tasarlayarak Öldürenin Akıl Hastalığı veya İsteği Dışında İradesini Kaybetmesi

Fail hakkında iki durumda cezaya hükmolunmaz.

1. İşlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamıyorsa veya
2. Bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği önemli derecede azalmışsa.

Bu derecede olmamakla birlikte işlediği fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği azalmış olan kişiyeyse,

• Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine yirmibeş yıl,
• Müebbet hapis cezası yerine yirmi yıl hapis cezası verilir.
• Diğer hallerde verilecek ceza, altıda birden fazla olmamak üzere indirilebilir.

Mahkûm olunan ceza, süresi aynı olmak koşuluyla, kısmen veya tamamen, akıl hastalarına özgü güvenlik tedbiri olarak da uygulanabilir.

Takdiri İndirim

Fail yararına cezayı hafifletecek takdiri nedenlerin varlığı halinde,

• Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine, müebbet hapis;
• Müebbet hapis cezası yerine, yirmibeş yıl hapis cezası verilir.
• Diğer cezaların altıda birine kadarı indirilir.

Takdiri indirim nedeni olarak,

• Failin geçmişi,
• Sosyal ilişkileri,
• Fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki pişmanlığını gösteren davranışları veya
• Cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri göz önünde bulundurulabilir. 

Ayrıca belirtelim ki 12/05/2022 tarihli ek cümleyle, failin duruşmadaki mahkemeyi etkilemeye yönelik şeklî tutum ve davranışları, takdiri indirim nedeni olarak dikkate alınamayacağı belirtilmiştir.