Yurtdışındayken Türkiye’de Dava Açmak

Yurtdışındayken Türkiye’de Açılabilen Davalar Nelerdir?

Davaya taraf olan kişilerin mahkemede bulunmaları, avukatları olduğu müddetçe kural olarak zorunlu değildir. Dolayısıyla yurtdışındaki vatandaşların kendilerini sadece avukatları yoluyla temsil ettirmeleri kural olarak her türlü hukuk davasında mümkündür. Bunun için bulundukları ülkedeki konsolosluktan randevu alıp, anlaştıkları avukat için vekaletname çıkartmaları gerekecektir. Fakat önceden bilinmesi gereken bazı istisnai durumlar vardır. Yazımızda bunlara örnek vereceğiz.

Türkiye’ye Gelinmesi Zorunlu Durumlar

Bazı durumlarda avukatlar müvekkili yerine işlem yapamamaktadır.

Anlaşmalı Boşanma Davasında Tarafların Duruşmada Bulunma Zorunluluğu

Diğer davalarda olduğu gibi çekişmeli boşanma davasında da taraflar kendilerini avukatla temsil ediyorlarsa duruşmada bulunma zorunlulukları yoktur. Fakat anlaşarak kısa sürede davayı sonlandırmak istiyorlarsa bunun için her iki tarafın da duruşmada hazır bulunması gereklidir. Bu durumda davayı vekilleri açıp duruşma için gün alabilir, anlaşılacak konuları önceden belirleyebilir ve dosyanın hızlıca kesinleşmesini sağlayabilir. Fakat hakimin bizzat dinlemesi gereken kişiler boşanmak isteyenler olacaktır. Kanun hükmü açıktır:

Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi hâlinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Bu hâlde boşanma kararı verilebilmesi için, hâkimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır.

TMK m. 166/3

İsticvap Hükümlerine Göre Tarafların Hakim Tarafından Dinlenmesi

Mahkeme, isticvaba kendiliğinden karar verebileceği gibi talep üzerine de karar verebilir. Peki isticvap ne anlama gelmektedir? Davanın temelini oluşturan vakıalar ve onunla ilişkisi bulunan hususlar hakkında, tarafların hakim tarafından kendi aleyhlerine sorgulanması HMK’de düzenlenen isticvap kurumuna karşılık gelmektedir.

İstisnai bir durum bulunmadığı müddetçe isticvap olunacak kimsenin kanun gereği bizzat gelmesi gerekir. Yani onun yerine vekili sorulara cevap veremez. Fakat sorgu sırasında müvekkilinin yanında bulunması mümkündür. Peki hakimin soru sormak istediği taraf şehir dışındaysa ya da Türkiye’de bile bulunmuyorsa bu durumda ne yapılabilir? Bu durumda ilgili kanun hükmü yol gösterecektir:

…İsticvap olunacak kişi, mahkemenin bulunduğu il dışında oturuyor ve bulunduğu yerde aynı anda ses ve görüntü nakledilmesi yolu ile isticvap olunması mümkün değil ise istinabe yolu ile isticvap olunur. İsticvap olunacak kimse hastalık, engellilik veya benzeri sebeplerle mahkemeye bizzat gelemeyecek durumda ise bulunduğu yerde isticvap olunur.

HMK m. 172

Somut bir örnek vermek gerekirse, dinlenmek istenen taraf Kartal’da yaşamasına rağmen engelli olması sebebiyle Anadolu Adliyesi’ne gidemiyorsa, hakim onun yaşadığı yere gidip sorularını orada sorabilir. İl ya da ülke dışında olma durumu varsa da istinabe hükümleri uygulanarak kişinin uzun bir yolculuk yapıpı esas mahkemesine gelmeden bulunduğu yerdeki mahkemede sorgulanması sağlanır.

Ceza Soruşturma ve Kovuşturma Dosyalarında Şüpheli/Sanık Dinlenmesi

Ceza yargılamasında suç şüphesi altında olan tarafın mutlaka bizzat dinlenmesi gerekir. Avukatının onun yerine olayı açıklaması yeterli olmaz. Bu durumda yargılamanın bulunduğu aşamaya göre savcılık ya da mahkeme tarafından çağrı kağıdı gönderilecektir. Tarafın bu çağrıya uymaması durumunda da zorla getirme/yakalama kurumlarına başvurulabilecektir. Fakat hukuk yargılamasında olduğu ceza yargılamasında da istinabe hükümlerini uygulamak mümkündür. Mesela kasten yaralama suçundan ötürü hakkında kamu davası açılan sanık Almanya’da bulunuyor ve yakın zamanda Türkiye’ye gelme niyeti de yoksa mahkeme uluslararası istinabe talebinde bulunacaktır.