Boşanma davasını geri çekme, feragat veya geri alma yoluyla mümkündür. Şimdiden belirtelim ki feragat ve geri alma farklı usullere bağlı olan ve de farklı sonuçlar doğuran işlemlerdir. Feragat eden taraf, o davadaki vakıalara daha sonra yeni bir dava açtığında dayanamaz. Geri alan taraf ise, eşinin kusurlu davranışlarını affetmediği müddetçe sonradan açacağı boşanma davasında aynı vakıalara dayanabilir.
Kanunumuzda davadan \”vazgeçme\” diye bir kurum bulunmamaktadır. Kimi yazarlar vazgeçmeyi \”geri alma\” kapsamına sokarken biz kelime anlamının yakınlığı itibariyle bu yazıda feragatle eş anlamlı olarak kullandık. Esas önemli nokta vazgeçme adı altında verilen beyanın hangi hükümlere dayanarak sunulduğudur.
Boşanma Davasından Feragat (Vazgeçme)
Davanın geri alınması kurumundan farklı olarak boşanma davasından vazgeçme (feragat) tek taraflı yapıldığında da sonuç doğurabilecek bir taleptir. Ne davalının ne de mahkemenin feragat talebini kabul etmeme lüksü yoktur. Dolayısıyla davacının feragat talebi tek başına davayı sonlandırabilecektir. Yani davalı, davaya devam etmek istese dahi, davacı boşanma davasından onun rızasına tabi olmaksızın vazgeçebilir. Bu durumda davalının yapabileceği şey yeni bir dava açmak olacaktır. Veya karşı dava söz konusuysa esas davanın vazgeçme nedeniyle reddedilmesi zaten karşı davayı etkilemeyecektir.
Bu talebin kayıtsız şartsız yapılması zorunludur. Şarta bağlı feragat talebi verilmesi mümkün değildir. Zaten şart koşulması söz konusuysa bu boşanmadan vazgeçmeyi değil sulhü gösterir. Örneğin, “boşanma davasından feragat ediyorum” şeklinde bir beyan feragatin sonuçlarını doğuracaktır. Ancak “Yargılama giderlerininin davalıdan alınması şartıyla feragat ediyorum” şeklinde bir ifade sonuç doğurmayacaktır.
Önemli sonuçları olduğundan, bir vekil tarafından talep edilebilmesi için özel yetki gerekmektedir. Boşanmadan vazgeçme kısmen veya dava konusunun bütününde söz konusu olabilecektir.
Feragat talebi yazılı olarak sunulabileceği gibi sözlü de verilebilir. Bu talep, davanın açıldığı mahkemeye yapılacaktır. Talebin sonuçları ise beyanın verildiği andan itibaren doğacaktır. Yani feragatle birlikte dava hakkında kesin hüküm oluşur. Daha da açık ifade etmek gerekirse, usule değil esasa ilişkin sonuçları olan bir işlem olduğunu söyleyebiliriz.
Boşanmadan vazgeçmenin sonucu kesin hüküm sonucu doğurmasıdır. Ancak istisnai olarak, usule uygun olarak yapılmış gibi görünen feragat taleplerinin geçersizliğini ispat etmek mümkündür. Bunun için vazgeçmeye ilişkin beyanın tehdit ve korkutma altında kalmak gibi bir irade sakatlığı içinde yapılmış olması gerekmektedir.
Yargılama giderlerini davadan vazgeçen taraf ödemekle yükümlü olacaktır. Ancak kısmi feragat halinde duruma göre yargılama giderlerinin tamamını veya sadece feragat ettiği kısma düşen miktarı ödemek durumunda kalabilir. Bu husus, boşanmanın fer\’i talepleri değerlendirilirken önemini gösterebilir.
Geçerli bir vazgeçme beyanının sunulmasıyla birlikte mahkeme artık feragat nedeniyle boşanma davasının reddine karar vermekle yetinecektir.
Feragat Yoluyla Anlaşmalı Boşanma Davasını Geri Çekme
Anlaşmalı boşanma davasını feragat yoluyla geri çekmek bazı istisnai özellikler taşımaktadır. Bu davadan vazgeçme iki durumda farklılık gösterir. Bu farklılık mahkemede dava açılırken seçilen yöntemlerin farklılığından kaynaklanmaktadır. Yaygın görüşe göre eşlerden birinin açtığı dava diğeri tarafından kabul edilmişse davadan vazgeçme talebini davacı olarak görünen eş öne sürebilecektir. Bir görüşe göre her iki eş de davacı ve davalı olduğundan kimin davacı veya davalı olduğu farketmeden her ikisi de anlaşmalı boşanma davasından feragat edebilecektir.
Her iki eşin de boşanmak amacıyla mahkemeye birlikte başvurması durumunda bir görüşe göre feragat ancak iki eşin de birlikte talep etmesiyle mümkündür. Bizim de katıldığımız diğer görüşe göreyse, her iki eş de birbirinden bağımsız olarak feragat talebini ileri sürebilmelidir.
Boşanma Davasının Geri Alınması
Boşanma davasını geri çekme için başvurulacak bir diğer yol geri almadır. Davanın geri alınması için hem davacının hem de davalının, boşanma davasının geri alınması hususunda iradelerini ortaya koymaları gerekir. Feragat için ise yalnızca davacının bu yönde iradesini beyan etmesi yeterlidir.
Boşanmadan vazgeçmenin bir yolu olarak geri almanın gerçekleşebilmesi için örtülü rızanın yeterli olmadığı kabul edilmektedir. Yani geri alma talebine karşı sessiz kalınması ihtimalinde boşanma davası devam edecektir.
Bu talep dayanağını Hukuk Muhakemeleri Kanununun 123. maddesinden almaktadır. Karar kesinleşene kadar boşanma davasını geri çekmek mümkündür. Dolayısıyla aile mahkemesi kararını vermiş olsa bile süresinde kanun yolunda başvurulmuşsa dava hala geri çekilebilecektir.
Boşanma davasının geri alınması, davanın hiç açılmamış olması gibi bir sonuca yol açacaktır. Bu yönden de feragat ile arasında büyük farklılık olduğu söylenebilir. Zira feragat sonucu red kararı verilmiş bir davaya dayanak olan sebeplerden ötürü bir daha dava açılması mümkün değildir; çünkü kesin hüküm söz konusudur. Geri alma durumunda ise dava hiç açılmamış sayılacağı için aynı sebeplere dayanarak yeniden boşanma davası açılabilecektir.
Vazgeçtiğini Söylemek Feragat Midir Geri Alma Mıdır?
Boşanma davasından vazgeçtiği yönünde beyan verenin davasından feragat mi ettiği yoksa geri alma iradesini mi gösterdiği somut duruma göre değerlendirilecektir. Bu beyandan çoğunlukla feragat çıkarımı yapılır:
| \”…Davacı (koca), 07.07.2014 tarihli temyiz dilekçesi ile boşanmaktan vazgeçtiğini belirterek boşanma kararının iptalini istemiştir. Bu beyan davadan feragat niteliğindedir…\” Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2014/27328 E., 2015/458 K. |
| \”…Taraflar müşterek imza ile verdikleri 11.03.2013 tarihli dilekçe ile “davalarından karşılıklı olarak vazgeçtiklerini” bildirmişlerdir. Hükmün, her iki davanın kabulü suretiyle verilen boşanmaya ilişkin bölümü, temyizin şümulü dışında bırakılmakla usulen kesinleşmiştir. Bu bakımdan tarafların davalarından karşılıklı olarak vazgeçmiş olmalarının kesinleşen kısımlara etkisi bulunmamaktadır. Ne var ki, boşanma davasından feragat, fer’ilerinden de feragat anlamına gelir. Bu sebeple davalı-karşı davacı (kadın)’ın tazminat isteklerinin feragat sebebiyle reddine karar verilmesi gerekiyor ise de; bu talepler sonuçta reddedilmiş olduğuna göre, verilen ret kararı bu sebeple sonucu bakımından doğru olmuştur…\” Y. 2. Hukuk Dairesi 2013/6157 E., 2013/10742 K. |
Söyleniş şekline göre, vazgeçtiğini söylemek geri alma olarak da nitelendirilebilir:
| \”…Davacı asil 28.06.2016 tarihli beyanın da \”davalı ile barışmak istemediğini, ancak davaya devam etmekte istemediğini, davadan vazgeçtiğini\” beyan etmiş, davalı geri almaya açıkça muvafakat etmemiş, yargılamaya devamla, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir. Mahkemece feragat (HMK m. 309) sebebiyle davanın reddine karar verilmiştir. Davayı sona erdiren kesin bir usul işlemi niteliğinde olan davadan feragatin açık, kesin ve koşulsuz olması, yasa gereğidir (HMK m.309/4). Bu haliyle, davacının 28.06.2016 tarihli beyanı açık, kesin ve koşulsuz feragat ettiğini gösterecek nitelikte bir irade beyanı niteliğinde olmayıp, 6100 sayılı HMK\’nın 123. maddesinde düzenlenen davanın geri alınması niteliğindedir…\” Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2017/2909 E., 2018/3968 K. |
